HABE Liburutegiaren bildumatik eta Dialnet plataforma osagarritik hartutako lanen bidez, hizkuntzen didaktikaren alorrean bitartekotzaren inguruko ikuspegi zabala ematen du bibliografia honek. Helburua da hizkuntzen didaktikan dihardutenei eguneroko praktikan lagungarri izan daitekeen materiala eskaintzea.

Itzulpen Saila bildumako 57. zenbakia ere sarbide irekian (open access) jarri du HABEk. Hala, eta bildumako beste zenbait libururekin egin den bezala, interesaturik dagoen orok eskura izango du Enrica Piccardok eta Brian Northek idatzitako "Ekintzara bideratutako ikuspegia" Irakasbil webgune honetan, pdf formatuan eta "Creative Commons by-nc-nd" lizentziapean (Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe).

Sarrera honetan, Google-k garatutako adimen artifizialaren laguntzaileetako bat aurkeztuko dizuegu: NotebookLM. Merkatuan badaude NotebookLMren antzeko funtzioak dituzten beste tresna batzuk ere, besteak beste, Copilot, ChatGPT edota Claude. Tresna hauek norberaren testuetan oinarrituta galderak, laburpenak, azalpenak eta ideia nagusiak eskaintzeko gai dira. Irakaskuntzan oso erabilgarriak izan daitezke materialak antolatzeko eta ikasleei laguntzeko.

New Yorkeko Columbia Unibertsitateko irakasle den Reyes Llopis García izan da LdeLengua podcastaren 164. atalerako Francisco Herrerak elkarrizketatu duen aditua. Hizkuntzalaritza kognitibo aplikatua izan da landutako gaia. Azaldu dutenez, Llopis Garcíaren monografia bat argitaratu zen iaz gaiaz.

Azterlan honen helburu nagusia hauxe da: adineko pertsonei atzerriko hizkuntza bat irakasteko ikuspegi edo planteamendu egokienak zein diren ikertzea, erdietsi nahi dituzten emaitzak lortzen laguntzeko, eta zer onura dituzten aztertzeko. Analisiak zorrotz jarraitzen dio berrikuspen sistematikoak eta metaanalisiak egiteko PRISMA metodologiari, eta belaunaldi zaharrenentzat atzerriko hizkuntzak ikasteko dauden ikuspegiak landu dituzten funtsezko ikerketa esperimentalak identifikatzea du xede. Guztira, aurkitutako bederatzi ikerlan hartu dira aintzat berrikuspen sistematiko honetan. Horien iturriak Web of Science eta Scopus atarietan eskuratu dira. Egindako aurkikuntzek aditzera ematen dute atzerriko hizkuntzak ikasteak adinekoen ongizatea eta kalitatez zahartzea bultza ditzakeela, ikaskuntzaren emaitzak edozein direla ere. Horrek esan nahi du atzerriko hizkuntzak ikasten dituzten hirugarren adineko pertsonentzat onura nagusia ez dela hizkuntzan lortzen duten gaitasun-maila, subjektiboki gogobeteta sentitzea baizik. Hori, hain zuzen, pizgarri egokia izan daiteke ikaskuntzan emaitza hobeak lortzeko, baldin eta ikasleei ikaskuntza-ingurune atsegina eta segurua eskaintzen bazaie, eta ikasteko ikuspegi egokiak erabiltzen badira; era horretan, dagoeneko badituzten ezagutzetan eta esperientziatik abiatuta aurrera egin dezakete, bai eta interesatzen zaizkien gaiei buruz eztabaidatuta ere. Beraz, atzerriko hizkuntzako irakasleek zeregin garrantzitsua dute adinekoen hezkuntza-prozesuan; izan ere, metodo eta material didaktikoek, pertsona nagusien hezkuntza-premietara egokitzen badira, eragin positiboa izan dezakete adinduen funtzio kognitiboak mantentzeko –eta, are hobetzeko–, bai eta haien jarduera mentalak hobera egiteko ere; horren ondorioz, osasuntsu zahartzen jarraitzen dute.

JATORRIZKO ARGITALPENA

Klimova, B. eta de Paula Nascimento e Silva, C. (2024). Enhancing Foreign Language Learning Approaches to Promote Healthy Aging: A Systematic Review. Journal of Psycholinguist Research, 53, 48. https://doi.org/10.1007/s10936-024-10088-3

Aldizkariaren eta egileen baimenaz egokitua, itzulia eta argitaratua.

Euskaltzaindiak Euskara Batuaren Ortotipografia (EBO) arautzeko asmoz, iaz argitaratu zuen 200.araua, Letra larriak eta xeheak erabiltzeari buruzkoa. Sarrera honek letra larrien eta xeheen erabileraren inguruko gogoeta eta gomendio batzuk jasotzen ditu.

Piktogramen bidez mandarin-txineraren eta euskararen arteko zubiak eraikitzeko baliabide bat aurkeztuko da artikulu honetan. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan jatorri txinatarra duten pertsonak 6.000 inguru dira, eta mandarin-txinera da batzuen lehen hizkuntza. Pertsona horien arteko zenbait gurasoak dira eta beste zenbait eskoletako ikasleak. Batetik, gurasoek euskara ikastearen aukera egin dezakete seme-alabei ikasprozesuan laguntzeko. Bestetik, ikasle hauen lehen hizkuntza txinera bada, jakina da horretan oinarritzeak edo herentzia-hizkuntza babesteak mesede egiten diola hizkuntza gehigarriak ikasteari. Halaber, piktogrametan oinarritutako materialek aukerak eskaintzen dituzte irisgarritasun kognitiboa ahalbidetuz ikasteko. Hori honela, piktogramez sorturiko baliabideak erabiltzen dira derrigorrezko eskolatzean, ordezko sistemetako bat direlako eta horretarako protokoloa abian delako. Artikulu honetan, Euskal Herrian dauden txinatar pertsonen datuak eta eskola-familia-komunitatearen arteko harremanen gaia azaldu ondoren, mandarin-txineraren ezaugarriak eta hizkuntzaren ezagutza egiaztatzeko ziurtagiriak aurkeztuko dira. Gero, piktogramek ikas-irakaskuntzarako duten balioa erakutsiko da eta sorturiko baliabidea (mandarin-txineraz eta euskaraz 21 ataletan sailkatutako 686 piktograma) zertan datzan eta nola sortu den argituko da. Azkenik, ondorioak eta erreferentziak daude.

https://doi.org/10.54512/BBPQ2631

“Las redes sociales digitales en la enseñanza del español como lengua extranjera" liburua Maria del Carmen Méndez Santos eta Cristina Vela Delfa autoreek idatzi dute, eta espainieraren irakaskuntzan sare sozialen erabilera aztertzen dute. Irakasleentzako baliabide gisa pentsatuta dago liburuxka hau.

"Uneven language profiles & differentiated language requirements" izeneko txostenak hizkuntzen ebaluazio bidezkoagoa bultzatzea du helburu, Carlsenek, Roccak eta Machettik idatzi eta ALTEren —Association of Language Testers in Europe—LAMI taldeak —Language Assesment for Migration and Integration— 2023an argitaratu du. Bereziki, migratzaile helduen hizkuntza-profil desorekatua —trebetasun batzuetan maila handiagoa beste batzuetan baino— ohikoa dela azpimarratzen du, eta horren araberako ebaluazio- eta eskakizun-ereduak proposatzen ditu. Gogoan izan dezagun, inoiz adierazi dugun bezala, Eusko Jaurlaritzaren izenean HABE dela ALTEko eskubide osoko kideetako bat.

Hizkuntza gehigarrien eskoletan jarrera eta kulturartekotasun kritikoak garatuko badira, Diskurtsoaren Azterlan Kritikoen eta kulturartekotasun berrituaren suposizio teorikoetatik abiatu behar da, hiru gai hauei erreparatuz nagusiki: identitateen eraikuntza, bestetasunaren eraikuntza eta egitateen irudikapena. Hala, era askotako jarduera didaktikoak proposatuko dira hiru gai horien inguruan. Ikuspegi pedagogikotik, jarrera eta kulturartekotasun kritikoa garatzeak esan nahi du ikaskuntzaren erdigunean jarri behar dela nork bere buruari galderak egiteko, gauzak zalantzan jartzeko eta norbera ere zalantzan jartzeko gaitasuna; halaber, beste modu batera planteatu behar direla irakasleen eta ikasleen rolak, bai eta material didaktikoei heltzeko era ere. Azkenik, ikuspegi didaktikotik, sekuentzia didaktikoak bost fasetan antolatzeko planteamendua landuko da: aktibazioa, gauzak zalantzan jartzea eta gogoeta egitea, esanahi propioak ematea, informazioa biltzea eta eraldaketa soziala lortzeko ekoiztea (prosumizioa).

https://doi.org/10.54512/SNZK4387

“Spanish language learning in the AI era: AI as scaffolding tool” [AA garaian gaztelania ikasten: AA aldamio-tresna gisa] artikulua argitaratu berri dute. Testu horren oinarri den ikerketan, gaztelania hizkuntza gehigarri gisa ikasten ari diren hamar ikaslek ChatGPT nola erabili duten aztertu dute Shanshan Huang eta Daniel Cassanyk. Ikerketak baditu mugak baina, hala ere, zenbait ondorio praktiko atera daitezke adimen artifizialaren erabileraz, besteak beste, eta izenburuan ageri denari jarraikiz, halako erremintek ikasprozesuetan aldamiatzean izan dezaketen rolaz. Labur esanda, adimen artifizialak H2en ikaskuntzarako erreminta gisa dituen alderdi sendoak eta mugak aztertu nahi izan dituzte ikertzaileek. Hortaz gain, beste ikerketa eta lan batzuen berri ere badugu artikuluan.

Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren oinarria hezkuntza inklusiboa da, eta ikasle guztien beharrak kontuan hartzea du xede, bereziki aniztasun funtzionala edo ikasteko estilo desberdinak dituzten ikasleekin.

Lan honetan Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumeko adierazpide linguistiko zehatz batzuek benetako ekoizpenetan zer-nolako agerpena eta erabilera duten ezagutzeko burutu den ikerketa aurkeztuko da. Egiaztatze-prozesuetan aritu izan diren hainbat adituk HEOCeko adierazpideen artean B2 eta C1 mailetan erabiltzeko desiragarri diren 5 fenomeno lehenetsi ondoren, HABE-IXA corpuseko 240 idazlan aztertu dira. Horretarako Markin tresnaren bidez aukeratutako adierazpide linguistikoen agerpen-kopurua, erabilera zuzenak eta erabilera okerrak eskuz etiketatu dira. Horrela, teoriak (HEOCak eta adituek) diotena eta ekoizpen errealek islatzen dutenaren arteko aldea enpirikoki aztertuz, bai hizkuntzalaritza konputazionalaren alorrean interes orokorra dutenentzat, bai euskararen irakaskuntza- eta ebaluazio-esparruetan jarduten duten eragileentzat, ekarpen bat egitea da artikulu honen xede nagusia.

https://doi.org/10.54512/VXDE7178

Liburu honek teoria soziokulturalaren ideiek gaztelaniaren ikas-irakas prozesuan izan duten eragina aztertzen du xeheki. Ikuspegi soziokulturala hizkuntzen ikaskuntzan, ikerketan, ebaluazioan eta irakasleen prestakuntzan eragiten ari den eraldaketa dokumentatzen du.

Hizkuntza-ikasleen motibazioa sustatzeko zenbait estrategia daude, eta irakasleek pausoz pauso aplika ditzakete. Zoltan Dörnyei-ren "Motibazio-estrategiak hizkuntz ikasgelan" liburuak motibazio-estrategia ugari biltzen ditu. Liburua HABEk euskaratu zuen 2003an, eta irakurleei bukaeratik hastea gomendatzen zitzaien, azken atalean motibazio-estrategia guztiak zerrendatzen baitira. Gogora ekar ditzagun.

Discurso, comunicación y gestión del aula de ELE liburuan Javier de Santiago-Guervós irakasleak idatzitako 5. kapituluan, gelako estrategiez eta material didaktikoen ekoizpenaz dihardu: “Estrategias de aula y producción de materiales didácticos”.

Erreferentzia bibliografikoa:

Javier de Santiago-Guervós. (2021). Estrategias de aula y producción de materiales didácticos. In C. Arrieta Castillo (ed.), Discurso, comunicación y gestión del aula de ELE (143–186 or.). Udima.

Lucila María Pérez Fernándezek Clases inclusivas de lenguas extranjeras liburua argitaratua du 2024an. Liburu honek hizkuntzen irakaskuntzan inklusioak duen garrantzia aztertzen du, ez soilik printzipio etiko gisa, baizik eta estrategia eraginkor moduan, ikasle guztiek ahalik eta gaitasunik handiena lor dezaten, beren maila edozein delarik ere. Laugarren kapituluak hizkuntzen irakaskuntza inklusiboarekin lotutako metodo, estrategia eta printzipio zehatzak aztertzen ditu, eta jarduera-adibide batzuk proposatzen ere bai.

Sarrera honetan, adimen artifizialaren bidez euskaraz hitz egiteko aukera bat aurkezten da. Adimen artifizialaren bidez. Gaur egun, ChatGPT mugikorretarako aplikazioak, esaterako, "Advanced Voice" funtzioa eskaintzen du, eta, horri esker, erabiltzaileek euskaraz hitz egin dezakete, eta, nahi izanez gero, aldi berean edo elkarrizketaren ondoren, transkripzioa ikusi ere bai. Tresna honek mintzamena lantzeko eta hizkuntza-gaitasuna hobetzeko baliabide berriak eskaintzen ditu. Funtzio hori aktibatzeko, aplikazioa deskargatu eta mikrofonoaren ikonoa sakatu besterik ez da egin behar. Adimen artifiziala lagungarri izan daiteke euskara praktikatzeko, urrutiko mintzalagun digital gisa erabiliz.

'Paradigmas lingüísticos en la enseñanza y aprendizaje de lenguas' liburuaren seigarren kapituluaren izenburua honako hau da: “Didactica de las actividades lingüisticas implicadas en el aprendizaje de lenguas”. EEMBaren Liburu osagarriko komunikazio-moduak lantzen dira ikuspegi integratu batetik. Seigarren kapituluak hizkuntza-trebetasunen ikuspegi integratua eskaintzen du, irakasleei teoria eta praktika uztartzen laguntzeko.

Nafarroako liburutegiak erakusketa didaktiko bat antolatu du martxoaren 10etik maiatzaren 10era bitarte, eta gero, Nafarroako beste liburutegi publiko batzuetara joango da erakusketa hori.

Elebidunen lehen hizkuntzak (H1) idatzizko gaitasunean izan dezakeen eragina aztertu dute Paula Elosuak eta David Lasabagasterrek artikulu honetan, 'An analysis of the impact of the L1 on bilinguals’ writing competence', Journal of Second Language Writing aldizkarian argitaratua. Orain arte, bigarren hizkuntzaren (H2) jabetzearen eta, bereziki, H2ren idazmenaren ikerketa-eremuetan ingelesa izan da gehienetan aztergai. Hala ere, ikertzaile ugariren iritziz, bada garaia ingelesaz bestelako hizkuntzak kontuan hartzeko, eleaniztasuna baita ohikoena eta ez salbuespena, mundu osoan. Zehazki, hizkuntza gutxituak ez dira aintzat hartuak izan H2ren idazmenari buruzko bibliografian, eta ikerlan honek hutsune hori bete nahi du.

H5P tresna digital bat da, HTML5 teknologiaren bidez eduki interaktiboak sortzeko aukera ematen duena. Irakasleek baliabide hau erabil dezakete beren eskoletan jarduera dinamikoak eta parte-hartzaileak garatzeko, eta egokia izan daiteke jardun biko irakaskuntzan, esaterako.

Zer egin behar duzu Irakasbil webgunean erabiltzaile gisa aritzeko eta parte-hartze aktiboagoa izateko? Grafiko eta irudi bidez azaltzen saiatuko gara sarrera honetan.

e-HIZPIDE. Artikulugileentzako irizpideak

Lan akademiko bat egitean erabilitako iturriak aipatu behar izaten dira horrelakoak aurkezteko dauden arau jakinen bitartez. Jarraibide hori egokia da, oro har, sortzen dugun edozein testutarako. Gaur egun, aipuak eta erreferentzia bibliografikoak egiteko arau-mota ugari badaude ere, APA estiloa da erabilienetako bat erakunde akademikoetan, aldizkari zientifikoetan eta argitaldarietan. Horri erreparatzen diogu, besteak beste, e-Hizpiden eta Irakasbilen oro har.

"HABEren Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako II. Plana" dokumenturen bidez, HABEk emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna lortzeko orduan duen konpromiso politikoa berresten da, erakundeak arlo honetan izango dituen helburu estrategikoak finkatuz eta horiek betetzeko behar diren baliabideak jarriz. Bat dator Legegintzaldirako gobernu-programan jasotako konpromisoekin eta Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planarekin, eta aintzat hartzen du I. Planean egindako ibilbidea.

Ez da berria e-Hizpide aldizkarian argitaratzen diren artikuluen erreferentzietan DOI identifikadoreak ikustea. Orain, aldiz, e-Hizpideko artikuluek eurek ere badute DOIa. Baina, zer da hori eta zertarako balio du?