Didakteka
Ahoskera eta prosodia euskararen irakaskuntzan
- Atalak:
- Egilea:
- Dokumentu-mota:
- Area of knowledge:
- e-Hizpide zenbakia:
- 99
- Saila e-Hizpide / Hizpide / Zutabe:
- Atalak:
- Egilea:
- Dokumentu-mota:
- Area of knowledge:
- e-Hizpide zenbakia:
- 99
- Saila e-Hizpide / Hizpide / Zutabe:
- Bisitak: 1658
- Iruzkinak: 0
- Gogokoak: 1
Artikulu honek helburu du euskara-irakasleei gogoeta eragitea, euskararen ahoskerari eta prosodiari buruz, eta, aldi berean, gaitasun prosodikoa garatzeko jarraibide eta argibideak ematea. Bide hori egiteko, Axularren Gero maisu-lanaren “Irakurtzaileari” deritzon atalean oinarrituta, “Irakasleari” aitzinsolasean azaldu da aferaren muinaren jatorria. Ondoren, zer-nolako ibilbide urri eta malkarra izan duen ahoske-rak euskararen irakaskuntzan, eta, berrikiago, Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumean (HEOC) nolako isla daukan alderdi fonologikoak gaitasun fonologikoaren barruan; ebaluazioan ere azaltzen da mailaz maila.
Ahoskerak ere izan du Euskaltzaindiaren arreta, eta EBAZ arauaren berri ematen da: euskara batuaren ahoskera zaindua. Aurrerago ahoskeraren eta prosodiaren inguruko proposamenak eta ikerlanak berbabide, hauxe garatzen da: Txillardegiren euskal azentuaren inguruko proposamena eta hari buruzko artikuluaren aitzindaritasuna azalduz; ahoskera lantzeko argibideak eta jarduerak, Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleek egindakoa, eta, ahoskeraren gaineko oso lan interesgarria. Azkenik, teoria guztia praktikan ipintzeko, proposamen curricular eta didaktikoa egiten da, gaitasun prosodikoa HEOCean txertatu eta hari buruzko jakintza eta kontzientzia zabaltzeko.
https://doi.org/10.54512/KRLR9470
Beste eduki interesgarriak
H365 – 2014/2015 ikasturtearen irekiera-ekitaldia: ekitaldi akademikoa
Julia Marin 2014/2015 ikasturtearen irekiera-ekitaldian hizlari aritu zen, "Paperetik ahora, ariman barrena" izenburupean. Horrela, 2014ko urriaren 12an Donostian egindako ekitaldi akademiko horrekin inauguratu zen helduen euskalduntzearen 2014-2015 ikasturtea. Bideo honetan, hitzaldi osoa duzue entzungai.
Euskara Batua eta Ortoepia
Ortoepia fonemen ahoskera zuzena erabakitzen duen zientzia da (1); hau da, hizkuntza baten ahozko kodeaz arduratzen den zientzia dugu. Eta hementxe dago gakoa: euskara batuaren idatzizko kodeak, idazkerak, alegia, ez digu nola ahoskatu behar dugun adierazten. "Hizkuntza komunikatzeko da eta gehienbat ahoz komunikatzen gara. Horregatik, ba, euskara biziak iraungo badu, ahozkoa eta literaturazkoa, biak dira beharrezko bata bestearen osagarri" (2). "Ezer baino lehenago hau gogorarazi behar: hizkuntza berez eta funtsean ahozko kodigo bat denez gero, euskara batuaren proiektuak ere ezinbestean eman behar dituela ahozkuntz arauak; edota, fonología batua proposatu behar duela. Alegia, batuan mintzatzeko kode bat".
Euskararen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI). (Iglesias Chaves, A., Etxebarria Lejarreta, A. eta Eguskiza Sánchez, N.)
"Euskararen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI) " izenburua duen artikuluaren egileek EAPI euskararen prosodiaren lehen tresna multimedia eta interaktiboa aurkeztu nahi izan dute. EHUko EUDIA ikerketa-taldeak sortutako datu-basea du oinarri atlas horrek, eta prosodiari buruz egindako azterketak erakusten ditu: azentuaren kokapena euskararen aldaera eta silaba guztietan; oinarrizko perpausen intonazio-eredu esanguratsuenak, bai euskara batuarenak bai euskalkienak; eta bidea irekitzen du bat-bateko eta irakurritako testuen analisi prosodikoa egiteko. Atlas honen bidez, prosodiaren alorrean garatutako beste hizkuntza batzuekin parekatzen da euskara nazioartean.
HEOCa eta EEMBa prosodiaz
Iragan ekainean IRAKASBILen "Euskararen lehen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI)"-ren berri eman genuen; baina zer diote Europako Erreferentzia Marko Bateratuak (hemendik aurrera, EEMB) eta EEMBaren Liburu Osagarriak prosodiari buruz? Eta zer dio Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumak (HEOC) gaitasun prosodikoari buruz? Jarraian, erreferentziazko dokumentu horietan prosodiari buruz azaltzen diren zenbait alderdi aipatuko ditugu, euskararen irakaskuntzan lagungarri gertatuko direlakoan.
Paperetik ahora, ariman barrena (bideo-laburpena)
2014/2015 ikasturtea akademikoaren hasiera-ekitaldiko "Paperetik ahora, ariman barrena" izeneko hitzaldian, Julia Marin irakasleak zer egin behar den euskara komunikatiboa izateko ideiak eskaini zizkigun. Hemen ikus dezakezu hitzaldiaren zati esanguratsu bat.