Didakteka
HEOCa eta EEMBa prosodiaz
- Atala:
- Egilea:
- Dokumentu-mota:
- Area of knowledge:
- Hizkuntza-arloa:
- Linguistics
- Atala:
- Egilea:
- Dokumentu-mota:
- Area of knowledge:
- Hizkuntza-arloa:
- Linguistics
- Bisitak: 374
- Iruzkinak: 0
- Gogokoak: 1
Iragan ekainean IRAKASBILen "Euskararen lehen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI)"-ren berri eman genuen; baina zer diote Europako Erreferentzia Marko Bateratuak (hemendik aurrera, EEMB) eta EEMBaren Liburu Osagarriak prosodiari buruz? Zer dio Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumak (HEOC) gaitasun prosodikoari buruz? Jarraian, erreferentziazko dokumentu horietan prosodiari buruz azaltzen diren zenbait alderdi aipatuko ditugu, euskararen irakaskuntzan lagungarri gertatuko direlakoan.
Zer dio EEMBak prosodiaren inguruan?
EEMBaren 5.2.1.4. eta 5.2.1.6. ataletan argi deskribatzen dira bai gaitasun fonologikoa (esaldien fonetika edo prosodia), bai gaitasun ortoepikoa (fonemen ahoskera zuzena). Markoaren arabera, ahoskera maila guztietan landu behar da, eta irakasleek mailaren arabera zehaztu zer trebetasun fonologiko berri eskatzen zaizkion ikasleari, zer garrantzi erlatibo duten soinuek nahiz prosodiak, eta zuzentasuna nahiz jariotasun fonetikoa ikaskuntzako berehalako helburuak diren edo epe luzerako helburu gisa landuko diren.
Zer dio HEOCak prosodiaren inguruan?
Gaitasun linguistikoetan kokatzen da mailaz maila zeintzuk diren adierazpide linguistikoak. Bertan, alderdi fonologikoak nahiz aldaketa fonetikoak zerrendatzen dira; eta gaitasun estrategikoetan komunikazio-estrategia gisa fonemak nahiz zeinuak ezagutzea eta horiek ekoizteko estrategiak garatzea aipatzen da (ahoskera eta intonazioa).
Zer dio EEMBaren Liburu Osagarriak?
EEMBa eguneratze aldera, Liburu Osagarriak EEMBaren edukiak berrikusi eta aberastu ditu. EEMBaren Liburu Osagarriak 35 eskala berri ditu, eta, eskala horien artean, gaitasun linguistikoetan biltzen dira “Ahoskeraren kontrola”ri dagozkionak: a) ahoskeraren kontrol orokorra, b) soinuen artikulazioa eta c) prosodia. Gainerako deskriptoreen modura, erabiltzaile bakoitzak aztertu eta erabaki behar du zer den garrantzizkoa bere testuinguruan (ikasgelan).
Liburu Osagarrian kontuan hartu da hizkuntzen irakaskuntzan tradizionalki hiztun natibo idealizatu baten ahoskeraren kontrola hartu izan dela helburu gisa, eta, ondorioz, ez dela kontuan hartu izan ez testuingurua, ez alderdi soziolinguistikoak, ezta ikaslearen premiak ere. Hiru kategoriatan banatu dira EEMBaren kontzeptuak:
-
Ahoskeraren kontrola
-
Soinuen artikulazioa
-
Prosodiaren ezaugarriak (intonazioa, azentua eta erritmoa)
Liburu Osagarriaren berrikuntzatako bat gaitasun fonologikoa da, eta bertan, gaitasun linguistikoen barnean, ahoskeraren kontrola agertzen da (2021eko EEMBaren LO-aren 135.or): Fonologia-eskala deskribatzen da, eta maila guztietan zabaltzen (2001ean B2 mailan gelditzen zen ahoskeraren lanketa). Azentuari baino, ulergarritasunari ematen zaio garrantzia, eta “hiztun natibo” eredu idealaren arazoak gainditzen ditu.
Fonologia-eskala hori bera, Europako Kontseiluak aurten argitaratutako liburuan deskribatzen du 1.4.6. atalean: Enriching 21st-century language education. The CEFR Companion volume in practice. Bertan autoreek nabarmentzen dute Liburu Osagarriaren erabilgarritasuna ikasgelan. Bitartekotza, literaturaren balioespen, eleaniztasun, online elkarreragin eta fonologiari dagokienez, egileek hizkuntza-ikasgelan eta interesdunekin izandako esperientzia azaltzen dute.
ERREFERENTZIAK
North B., Piccardo E., Goodier T., Fasoglio D., Margonis-Pasinetti R. eta Rüschoff B. (2022). Enriching 21st-century language education. The CEFR Companion volume in practice. Europako Kontseilua.
Europako Kontseilua. (2022). Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratua: Ikaskuntza, Irakaskuntza, Ebaluazioa – Liburu Osagarria. 2022. HABE. https://doi.org/10.54512/EEMBLO-2022
Txabarri, L., Elosegi, L., Maiz, A., Gonzalez de Txabarri, J., Agirre Aranburu, H., Larramendi, A. (2021). Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Curriculuma. HABE. https://doi.org/10.54512/HEOC-2021
Europako Kontseilua (2005). Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratua: Ikaskuntza, Irakaskuntza, Ebaluazioa. HABE. https://doi.org/10.54512/EEMB-2005
Beste eduki interesgarriak
Ahoskera eta prosodia euskararen irakaskuntzan
Artikulu honek helburu du euskara-irakasleei gogoeta eragitea, euskararen ahoskerari eta prosodiari buruz, eta, aldi berean, gaitasun prosodikoa garatzeko jarraibide eta argibideak ematea. Bide hori egiteko, Axularren Gero maisu-lanaren “Irakurtzaileari” deritzon atalean oinarrituta, “Irakasleari” aitzinsolasean azaldu da aferaren muinaren jatorria. Ondoren, zer-nolako ibilbide urri eta malkarra izan duen ahoskerak euskararen irakaskuntzan, eta, berrikiago, Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumean (HEOC) nolako isla daukan alderdi fonologikoak gaitasun fonologikoaren barruan; ebaluazioan ere azaltzen da mailaz maila. Ahoskerak ere izan du Euskaltzaindiaren arreta, eta EBAZ arauaren berri ematen da: euskara batuaren ahoskera zaindua. Aurrerago ahoskeraren eta prosodiaren inguruko proposamenak eta ikerlanak berbabide, hauxe garatzen da: Txillardegiren euskal azentuaren inguruko proposamena eta hari buruzko artikuluaren aitzindaritasuna azalduz; ahoskera lantzeko argibideak eta jarduerak, Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleek egindakoa, eta, ahoskeraren gaineko oso lan interesgarria. Azkenik, teoria guztia praktikan ipintzeko, proposamen curricular eta didaktikoa egiten da, gaitasun prosodikoa HEOCean txertatu eta hari buruzko jakintza eta kontzientzia zabaltzeko. https://doi.org/10.54512/KRLR9470
Euskararen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI)
"Euskararen Atlas Prosodiko Interaktiboa (EAPI) " izenburua duen artikuluaren egileek EAPI euskararen prosodiaren lehen tresna multimedia eta interaktiboa aurkeztu nahi izan dute. EHUko EUDIA ikerketa-taldeak sortutako datu-basea du oinarri atlas horrek, eta prosodiari buruz egindako azterketak erakusten ditu: azentuaren kokapena euskararen aldaera eta silaba guztietan; oinarrizko perpausen intonazio-eredu esanguratsuenak, bai euskara batuarenak bai euskalkienak; eta bidea irekitzen du bat-bateko eta irakurritako testuen analisi prosodikoa egiteko. Atlas honen bidez, prosodiaren alorrean garatutako beste hizkuntza batzuekin parekatzen da euskara nazioartean.