Hezkuntza ardatz bilakatu da Informazioaren Gizartean eta aztergai da zer nolako eragina izan eta izango duten IKTek ikas-irakasprozesuetan. Cesar COLLen hitzetan, ohiko eszenategiak eraldatu dituzte teknologiek eta lan-marko berriak sortu irakasle eta ikasleen arteko harremanetan, non informaziora iristea edota sarbidea izatea ez den ikasketaren sinonimo.

COLL, C. (2004) Psicología de la educación y prácticas educativas mediadas por las tecnologías de la información y la comunicación. Una mirada constructivista. Revista Electrónica Sinéctica, 25, 1-24

Aspaldi honetan, sarritan entzun eta irakurri ahal izan dugu helduen euskararen irakaskuntza maldan behera datorrela, eta, euskaltegien sektoreak, krisialdian egonik, ausardiaz jokatu eta berrikuntzak proposatu beharko lituzkeela esparru berriak irabazteko eta betikoak ez galtzeko. Ildo honetatik, ordenagailu bidezko ikas-prozesuak eta autoikaskuntza-sistemak, besteak beste, gero eta ozenkiago aldarrikatu izan ohi dira, arazo gehienen konponbidea bailiran.

Aldi berean, eta neurri batean behintzat, joera nabaritu da ohiko taldeikaskuntza madarikatuen txokora baztertzeko. Baina, betiko legez, oreka mutur bi horien artean bilatu behar dugu, bakoitzaren nahien eta ahalmenen arabera, batera zein bestera gehiago hurbilduz. Bestalde, taldeikaskuntzan gertatu bezala, autoikaskuntzan ere ez dago jokabide edo aukera bakarra eta, ikasleek ikas dezaten balio duten neurrian, den-denak dira erabilgarri, emaitzek erakutsiko baitigute zeintzuk diren emankorrenak. Beraz, ondoko lerroetan, hausnarketarako bide bat eskaini nahi da, izan beharko lukeen ez baina izan daitekeen adibide batez osotua. Azkenik, esan beharra dago ekarpen hau HABEren ardurapean antolatutako Autoikaskuntza Batzordean izandako eztabaidak, iritzien trukaketa eta erabilitako materialak kontuan hartu gabe askoz urriagoa izango zatekeela. Doazkiela, beraz, bertan lankide izan ditudan guztiei nire eskerrik beroenak.

Aurreko artikulu bitan literatur testuen didaktizazioaz jardun genuen eta bigarrenean zuzenean aipatu zertan zen hipertestuaren ideia. Askori akaso arrotz suertatu zitzaien kontua eta, argibideak eskaintzeko asmoz, haratago joan nahi izan dugu oraingo honetan eta gaian sakondu, beti ere etorkizunean garrantzi handia izango duen arlo batera gerturatzen hasi besterik ez dugula egin aitortuta.

Gure XXI. mendeko gizartea etengabe aldatzen ari da. Edozein arlotako profesionalek birgaitzeko ikastaroei jarraitu behar diete, beren burua eguneratuta izan nahi badute. Enpresa guztientzat kostu izugarria da langileak eguneratzea. Teknologia berriei esker, kostu hori murrizteko eta leku eta ordutegien mugak gainditzeko aukera dago. Euskara-irakasleei ere “on-line” ikasteko eskaintza luzatu nahi diegu, horien formaziorako ikastaroak antolatuz, HABEko plataforma telematikoan, “Irakaslearen Gunean”, hain zuzen ere. Han eta hemen ari diren euskara-irakasleentzat oso aproposa ikusten dugu ikaskuntza telematikoa, haien prestakuntza hobetzeko eta eguneratzeko, euskaltegitik edota etxetik mugitu gabe.

Donostian 1999ko uztailean emandako hiru hitzaldien ildo nagusiak laburbildu nahi izan dira artikulu honetan. Aurreneko zatian, ikaslearengan ardaztutako ikaskuntzaren eta ikaskuntza-autonomiaren arlo teoriko oinarrizkoak azaltzen dira. Haurraren garapenaren oinarrizko prozesuak giza ikaskuntzaren paradigmatzat erabiliz, esan daiteke ikaskuntza-autonomia gizarte-eraginaren bidez garatzen dela; eta ez, noski, ikaslea bakarrik eta bere kasa utzita.

Bigarren zatian, teknologiak ikaskuntza-autonomiari egin dakiokeen ekarpenaz ari da egilea. Lehenik, hizkuntz ikaskuntzan erabiltzen den teknologiak azken berrogei urteetan izan duen garapenari ematen diot gainbegiratua; ondoren, berrikuntza teknologiko jarraituak irakaslerik gabeko hizkuntz ikaskuntzaren ikuspegiari nola eragin dion azaltzen du labur-labur, eta gero, Dublineko Trinity College-ko CLCS zentroan (Hizkuntz eta Komunikazio Ikerketetarako Zentroan) ikaskuntza-autonomiak nolako garapena izan duen ikusiko dugu.

Azkenik, hizkuntza posta elektroniko bidez eta MOO bidez (testuan oinarritutako errealitate birtuala) bikoteka ikasteaz arituko naiz, CLCS zentroan azken aldian ikerketa- eta garapen-ahalegin handia egin baitute horretan. Hemen ere gizarte-eraginaren garrantzia nabarmenduko dugu, nola hizkuntz ikaskuntzan, hala ikaskuntza-autonomiaren garapenean.

Bete du jadanik bere lehenengo urtea Interneten denbora errealean euskaraz aritzeko kanalak. Horrelako komunikazio-tresnak IRC (Internet Relay Chat) sistemaz baliatzen dira eskuarki. Eta sistema horren ezaugarria da guk geure ordenagailuan idazten duguna une hartan bertan ari dela gure solaskideeneetara iristen. Hemen eskaintzen dugun informazioa kanalaren erabiltzaile bati, Miren Alaña euskaldun berri gasteiztarrari eskertu behar diogu eta, noski, kanalaz beraz baliatu da bilketa horretarako.

Gero eta ugariagoak dira ordenagailuak, gero eta indartsuagoak. Eta, ondorioz, gero eta laguntza handiagoa eskain diezaiokete euskararen irakaskuntzari. “Irakaslea I” multimediazko programa hasia da bere bidea urratzen hainbat eta hainbat ikastaldetan. Agurtzane Ortiz de Landaluze programaren egileetako bat da, eta berak jakinaraziko digu programaren nondik-norakoen berri.

Gero eta ugariagoak dira ordenagailuak, gero eta indartsuagoak. Eta, gero eta gaitasun handiagoa dute datuak biltzeko unitateek, CD-ROMak esaterako. Baliabide guztiak bateratzen dituzten tresna bihurtu dira jada. Horrela, irudia, argazkia eta hotsa batera ekarriz, multimedia izena eman zaie komertzioaren munduan eta, artikuluan zehar ikusiko dugu­nez, historiaren haritik, hipermedia edo elkarreraginezko multimedia ize­na beharko luketen komunikabide bilakatu dira.