Lanabes bat baloratu ahal izateko, lehenbizi jakin behar da zertarako den egina, nola erabil litekeen, eta zein premia edo hutsune betetzeko izan den asmatua. Beraz, esan dezagun, aldez aurretik, Atalase Maila lanabes bat dela.

Hortaz, lehen hurbilketa praktiko bat egiteko asmotan idatzi dugun artikulu honetan, alde batera edo, menturaz, beste baterako utziz bai analisiaren alderdi teorikoagoak, bai erabilpenaren xehetasunak, Atalase Maila dela eta oinarrizko puntu hauexek azaltzen saiatuko gara, hots, hizkuntza baten irakaskuntzari begira sortutako tresna hori:

- zer eta zertarako den,

- nork erabil dezakeen eta nola,

-nolako tresna den eta zergatik -zein filosofiak bultzaturik- den horrelakoa eta ez bestelakoa.

Harritzekoa eman dezake, irakasleen heziketarako aldizkari batean batez ere, hizkuntz ikastaroen moldaketa-ereduak deskribatzen dituen artikulu batekin topo egiteak. Alabaina, zalantzarik gabe, antolamenduak izan dezake, esate baterako, testu-liburuak aukeratzeak baino garrantzi handiagoa eta, Euskadiko O.H.O.n euskara eta gaztelania nahastuz ematen diren A, B eta D ereduetan pentsatzen badugu, garbi ikusten da nolako eragina duten alor pedagogiko eta linguistikoan erabaki administratibo hutsek.

Lehenik esan behar da marratxoaren erabileran ez dagoela batasun edo adostasun handirik gaurko praxian. Gaurko praxiari begira, esan liteke batzu maximalistak direla eta beste batzu minimalistak. Alegia, zenbaitek hitz-elkartearen antza duten kasu guztietan jartzen dute marratxoa. Agian, UZEiren praxia da zorrotzena auzi honetan. Kasu honetan zehaztasuna izan liteke arrazoi nagusia, hizkera teknikoari dagokion zehaztasunaren haritik.

Furi-furian dago gaur egun hizkuntz irakaskuntzaren alorrean «komunikatibo» hitza. Hain furian ere, irakaskuntzaren osagai guztiak kutsu komunikatiboaz jotzeko zorian bait daude: helburuak eta metodologiak, metodoak eta teknikak, ariketak eta jardunak.

Arazoz ondo hornitua dagoen edozein alorretan gertatu ohi da sarri. Bapatean sortu dela halako hitzen bat, askotan inork gutxik dakiena zer esan nahi duen, eta badoazela denak erleak loretara bezala, gaitz guztien sendagaia non aurkituko. Ez alferrik gehienetan. Mirariak urri nonbait. Horrelakoetan, gainera, ez da urruti ibiliko merkatari lotsagabe horietakoren bat, jendearen irrikan merkantzia saltzeko aukera ezin hobea ikusiz, bere betiko ardo merkea etiketaz aldatu eta munduko onenaren izenean salduko duena. Eskerrak geroak bereziko dituen ozpinak eta ardoak. Bitartean, ordea, zenbat bihoztar, ernegatze eta frustrazio ...

Gaineko izenburua UBEI-INBADen euskara emateko testu-liburu batena da. Argi dezagun ere laburdura horren azpian ez dela inongo sindikatu, ez koalizio politikorik izkutatzen, transferituberri dugun Urrutiko Batxilergo Institutua baizik, norbaiti agian ezagunago gertatuko zaion INBADen kide autonomoa.

Ez da, beraz, euskara korrespondentziaz, postaz alegia, ikasteko sistema berriren bat ere, herritik kanpora estranjeri aldean dabilen zenbaitek ulertu duen bezala. UBEin irakasten dena batxilerra da, A ereduko batxilerra, eta honen barman euskara asignatura soil bat da. Horregatik, testu-liburu diodanean, ez dela gramatika bat esan nahi dut, ez metodo bat ere, eta iritziak ematerakoan dagozkion irizpidez eta neurriz hartu behar dela.

Klasean egiten den mintzapratikaren helburu zuzenak zeintzuk diren gogoratuko dugu lehenik eta behin: entzumena trebatzea eta hizketa informalaren jariotasuna lortzea.

Zehaztu beharra ere badago, zeintzuk ez diren mota horretako klaseen helburu: idazmena, jakina ezetz; gramatika ikasketa eta akatsen zuzenketa ere ez; nire ustez, hiztegia aberastea ere ez. Berez helburu ez izan arren, komunikazio-iturri diren neurrian onar ditzakegu rnintzapraktikan aipatu aspektu gramatikalak; inoiz ere ez dira, ordea, izango helburu zuzenak.

David Wilkins-ek «funtzional» hitzaren garrantzia azpimarratu digu hizkuntz erabilpen komunikatiboan. Keith Johnson-ek azaldu digu programa funtzionala osatzea ikasle talde konkretu baten elkar komunikatzeko premiak batzea dela. Premia hauek ez dira beti hizkuntza mintzatura mugatzen; hurbilpen funtzionalaren aplikapena, gehienetan, mintzamenari lotua dagoen arren, ezin dugu horretara soilik mugatu hurbilpen horren baliagarritasuna. Hizkuntzaren beste trebetasunetara ere zuzen dezakegu bide funtzionala.

Artikulu honen helburua, hain zuzen, hauxe. dugu: entzumena, irakurmena eta idazmena lantzeko hurbilpen funtzionalaz ikustea nola balia gaitezkeen. Horretarako azter dezagun lehenik ekintza horiek zer diren.

Elizbarrutiko 0.H.O.eko Irakasle Eskolak azken urteotan antolatu dituen «talde berezi» ikastaroak aurreneko aldiz 1979-1980 kurtsoan hasi ziren, ikastaro hauenjaiotze arrazoiak eskola honetako ikaslegoaren euskara maila hobetzean oinarrituz.

Hasiera batean ikastaro hauek osatzeko, zenbait gai, eta euskara soilik, ematen zen. Urtetik urtera irakasle kopurua jaitsiz joan ahala, euskara beraren maila ere beherantz joan da. Hori dela eta, azken Jau urteetan zehar talde berezia sendotzea eta Jau hilabetez eta egunean bost orduko saioak ematea erabaki zen.