Asko dira Euskal Herrian hizkuntza normalizazioaren bidean lanean ari diren udalerriak eta asko dira, halaber, gehiago edo gutxiago, baliabide ekonomikoak zein pertsonalak gorabehera, euskararen normalizazioa berreskuratzeko asmotan, gaiaren inguruan egiten diren hausnarketa, azterketa, ikerketa, diagnostiko, diseinu, plan, komunikazio, ebaluazio, hipotesi, jardunaldi eta abarrekoak. Artikulu honetan, gure asmoa eta helburua da ekarpen txiki bat egitea tokiko hizkera bizirik dagoen herri baten berezitasunetik abiatuta.

«Bai horixe»ri buruzko idazlana irakurri duenak badaki lau direla ikastaro honen ehuna bilbatzeko erabili ditugun hariak: mintzagaiak, edukiak, esamoldeak eta azkenik, hiztegia; eta bilbe horren gainean moldatu ditugula saioaren diseinu eta gidoiak.

Hizkuntz ikasleek idaztean zein hitz egitean egiten dituzten errakuntzen kopuru haundia da irakasleok gehien kezkatzen gaituen arazoetako bat.

Hutsegiteak estuki loturik daude hizkuntzaren ikasprozesuarekin; eta horiek aztertzerakoan, zuzenketarako teknikak, guztiz baliagarri eta desiragarriak daitezkeenak, hautatu ez ezik, hutsegiteak gertatzearen zergatiak aurkitzen eta sailkatzen ere ahalegindu beharko dugu. Ikerketa honek hutsegite jakin bat nola zuzen daitekeen ikustarazi badiezaguke ere, are garrantzizkoagoa da ikastaldiari errakuntzak aldez aurretik kontutan harturik -eta ez alderantziz- ekitea.

Euskara-irakaslearen eskuliburua liburuaren aipamena.

Artikulu honen gaia da hizkuntz irakaskuntzan sortzen ari den mitoa, Long-en (1988) “forman oinarritzea” abiaburu harturik. Long-en planteamenduaren arabera, jarduera komunikatiboan, “forman” oinarrituta irakasten da ongien. Eta horrela irakastea justifikatzen da komunikazioan arazoak daudenean soilik. Planteamendu horretan ere ez da begi onez ikusten aldiko hizkuntz forma bat jorratzen duen irakaskuntza "formETAN oinarritutakoa" ere deitua.

Artikuluaren arabera, “forman” oinarrituta irakastea estrategiarik eraginkorrena dela aldarrikatzea teorikoki dago soilik motibatuta. Baina aldarria ez da sinestekoa dauzkagun froga enpirikoei erreparatuz gero. Eta, baieztapen hori frogatzeko, “forman” oinarritutako irakaskuntza aldezteko maiz aipatutako ikerketei begiratu, eta, bistaratu egiten da ustez “forman” oinarritzeak “formetan” oinarritzea dakarrela. Gainera, alderaketa-ikerketak baliatuta, agerian jartzen da “formETAN” oinarritzea bestelako aukerak bezain eraginkorra dela edo eraginkorragoa. Artikulua mitoak ez sortzeko iradokizun batzuekin amaitzen da.

Zein esaldi da ulergarriagoa? “Nik goizean euskaraz ez dakien Arranondoko 25 urteko neska bat ezagutu dut” edo “Nik goizean ezagutu dut euskaraz ez dakien Arranondoko 25 urteko neska bat”. Jorratua dugu lehen ere galdegaiaren auzia aldizkari honetan.

Artikulugileak dioskunez, inoizkorik indarrenean dago Altuberen legea, galdegaiari buruzkoa. Bi euskal idazle punta-puntakoren lanak aztergai hartu eta ekin dio lege hori zenbateraino betetzen den aztertzeari. Urruzuno eta Duvoisin dira aukeratu dituen idazleak. Lehenengoari dagokionez, hiru lan aztertu ditu: Ipuinak, Ur-zale baten ipuiak, eta, Sasiletrau baten ziria. Bigarrenari dagokionez, berriz, lan bakarra: Baigorriko zazpi liliak.

Azken 50 urteotan aldabide nabarmena izan da hizkuntzen irakaskuntzarako metodologiaren arloan. Arian-arian irakaskuntzarako teknika ugari sortu dira. Haatik, une honetan ez dugu datu nahikorik beroien eraginkortasuna zenbaterainokoa den erabakitzeko. Mugak muga, HEOKak hiru eskakizun ezartzen dizkio metodologiari: a) Adimen-eragiketa eraginkorrak bultzatu eta lagundu behar ditu; b) hizkuntzaren ezaugarri pragmatiko zein formalak jarri behar ditu jokoan; c) ikasleen satisfazio-maila eta ikasteko gogoa areagotu behar ditu.

Hainbat dira irizpide horietan oinarria duten prozedura metodologikoak. HEOKak horietako batzuk aipatzen ditu gai honi eskainitako atalean (HEOK, 1999: 86-88). Aldeak alde, denek dute alderdi komun bat: denek iradokitzen dute hiru etapako eredu orokor bat: a) egin aurrekoa (helburuez jabetzeko; aurrezagutzak aktibatzeko; planifikatzeko; etab.); b) egin bitartekoa (kontrol mekanismoak, lagungarriak…) eta c) egin ostekoa (feedbacka, ebaluazioa, errepikapena…).

Lan honetan aztertu nahi izan dugu nola jorratzen diren hasiberrientzako ikasmaterialetan aldagaiok: nola kudeatzen dituzten ikastearen alderdi psikologikoak, linguistikoak eta afektibo-bolitiboak, prozedura metodologiko orokorraren hiru etapetan. Horren bidez, ikusi ahal izan dugu nola irudikatzen duten material horiek ikas-prozesua eta zenbateraino hurbiltzen diren HEOKaren planteamenduetara.

Hizpide aldizkarian artikulu bi idatzi berri ditut 54. eta 55. zenbakietan, izena dutenak hurrenez hurren Galdegai-lekua testu hastapenetan (I) eta Galdegai-lekua testu hastapenetan (eta II), zeintzuetan jorratu baitut non kokatzen den galdegaia –aditz aurrean edo ostean– testuetako hasiera perpausetan, nahiz idatzizko testuetan nahiz ahozkoetan. Orain, ostera, aztertu gura nuke, eta artikulu bitan aztertu ere, zer kokaleku hartzen duen galdegaiak testuetan, perpaus guztietan, dela ahozkoetan dela idatzizkoetan.