Jorratuak ditugu Cloze-testaren eta C-testaren gaineko hainbat alderdi aldizkari honetan bertan (Perales, 2006, 2007). Oraingo lan hau, berriz, paratu dugu “C-testei gertuagotik begiratuz” izenburu duenaren segida gisa.

Artikulu hartan aztertutako alderdi teorikoak abiapuntu harturik, C-testak gure ingurunean zenbateraino den aplikagarri eta baliagarri begiratzen hasi nahi dugu. Lana bi zatitan dago banatua. Lehenengoan, aipatu artikuluan azaldutako hainbat kontzeptu teoriko ekarriko ditugu berriz gogora eta horiei erantsiko, gaurkotze aldera, beste bat zuk merezi dutelakoan.

Bigarren zatian, berriz, C-test bat prestatu, euskara-hiztunez osaturiko bi lagini eta euskara-ikasle helduez osaturiko hirugarren lagin bati ere erantzunarazita emaitzen azterketa azalduko dugu. Hirugarren laginean Donostiako hainbat euskaltegitako 83 euskara-ikaslek hartu dute parte. Zeregin horretan, Amarako AEK, Hitzez, Ilazki, Legazpi 6, Urumea eta Urrats euskaltegiak izan ditugu lankide.

Aurreko berrikusketa teorikoetan idatzi bezala, C-testari ikusten zaizkion egitekoetako bat da ikaslegaia ikas-prozesuaren zein urratsetan dagoen zehaztea. Hori horrela, probaren alderdi horri begiratuko diogu azterlan honetan.

Jakin badakigu euskara-irakasleak, gure programazioan kantak sartu behar direna, bai gogoko ditugulako, bai ikasleek eskatzen digutelako. Baina ba ate dakigu kantei etekina ateratzen? Pozik ateratzen ote gara, gogoko kanta eta horren gaineko ariketa bat hartu, eta ikasgelara joan garenean? Artikulu honek galdera ilun hariei eta antzeko beste batzuei argitasun pixka batez erantzun nahi die.

«Bai horixe»ri buruzko idazlana irakurri duenak badaki lau direla ikastaro honen ehuna bilbatzeko erabili ditugun hariak: mintzagaiak, edukiak, esamoldeak eta azkenik, hiztegia; eta bilbe horren gainean moldatu ditugula saioaren diseinu eta gidoiak.

Hainbat hiztunek era eraginkorrean komunika dezakete hizkuntz baliabide gutxiren jabe izanik. Nola moldatzen dira, ordea, ehun, berrehun hitzi horrenbesteko etekina ateratzen? Eskuak mugituz, imintzioak eta keinuak eginez, besteak beste. Orobat, isiluneak, errepikak, itzulinguruak ere baliatzen dituzte. “Erraldoi” hitza ezagutzen ez badute “oso handia” esango dute horren ordez. “Baratze emankorra” esaten ez badakite “lur ona” esango dute. Hiztun horiek badira hizkuntza erabiltzeko gaitasun estrategikoaren jabe. Gaitasun estrategikoa gaitasun komunikatiboaren baitan bereizten den osagaietako bat da. Eta komunikazioan duen garrantzia aho batez aitortzen zaio hizkuntz irakaskuntzaren alorrean.

Artikulu honetan, gaiari begiratuko diogu nondik norako nagusiak jorratuz, eta, definizioak eta estrategia-sailkapenak eskainiz. Ebaluazioa ere hartuko dugu aintzat. Era berean, gaitasun hori irakatsi ote daitekeen izango dugu aztergai. Horrekin guztiarekin batera, euskarari dagokionez, ikerketa-ahalegin xume baten zertzeladak ere eskainiko ditugu.

Hitzetik hortzera dabilkigu Gaitasun Komunikatiboa terminoa glotodidaktikaren arloan. Ia inork ez du zalantzan jartzen lortu nahi dugun xede gisa. Zailtasunak, ordea, terminoa praxira ekartzerakoan sortzen zaizkigu. “Gaitasun komunikatiboa eta hizkuntzen arteko elkar eragina EAEko hezkuntza eleanitzean” (Goikoetxea, 2006) izeneko doktore-tesian oinarritutako artikulua da honako hau. Tesi horretan gure hezkuntza sistemako gaztetxoen gaitasun komunikatiboa eta euskara, gaztelaniaren eta ingelesaren arteko elkarreraginaren nondik norakoa aztertzen dira.

UNESCOk Alfabetatzearen Nazioarteko urtea izendatu du 1990a. Egitasmo eta jardunaldi ugari antolatu eta burutu da munduan zehar arazo hau dela eta. Alfabetatzegintzak euskal gizartean bere ezaugarri bereziak baditu ere, interesgarritzat jo da nazioarteko urte honek ematen duen aukeraz baliatzea eta euskal gizarteari alfabetatzearen inguruko egitasmo bat eskaintzea. LETRAKIT izena eman zaio eta euskal alfabetatzegintzan aritu izan den zenbait pertsona eta talde bildu dira bertara, oraindik eginkizun dagoen alfabetatzegintzari bultzada berria eta eraginkorra emateko.

Artikulu honetan, 12. urratseko talde bateko ikasleekin egindako esperientzia bat azaltzen dugu. EGA azterketa baino pare bat hilabete lehenago egindako grabaketak baino ez dira, gero ikasleek beraiek egindakoa edo beren diskurtsoa entzun dezaten, eta egiten dituzten akatsei errepara diezaieten. Hasierako helburua akatsak zuzentzea besterik ez zen, ikasleak autozuzenketaren bidean jartzea, konszienteago bihurtzea; geroago, baina, ikasleek ateratzen zituzten ondorioak guk uste baino ugariagoak izaten ziren.

Ez dut uste komikiari buruz teorizatzen hasteko une egokia denik, eta are gutxiago niri dagokidanik. Horretarako badira marrazkilariak, komikilariak, eta batipat grafikoari eta marrazkiari dagokion ikerketa egiteko tekniko bereziak. lrakaskuntza nire lanbidea denez, eta honen barruan euskararen irakaskuntzarako metodologia, arlo honi soilik lotuko natzaio.

Esperientziak azaldu behar direla eta, komikiak duen didaktismoari begiratuko diot. Beraz, komikia irakaskuntzaren prozeduran sartzen badugu, irakasle-komiki-ikaslea trinomioaren arteko erlazio estu eta lotua aztertu behar dugu. Elementu aberasgarri eta berri honen erabilkera nolakoa den eta nolakoa izan litekeen esan nahi dugu «azterketa» hitzarekin, besteak beste. Orain arte euskara irakasteko eta ikasteko testuetan komikiari ez zaio oinarrizko lekurik eskaini. Gure eskuetara heldu diren testu-liburuak klasikoegiak izan dira, eta oso gutxi gure izate berezia edo nortasuna kontutan hartu dutenak. Gehienetan kanpoko ideiak hartu ditugu eta moldaketa propioa eman diegu. Gaitz erdi!