Berebiziko garrantzia du, ezbairik gabe, lexikoa hizkuntza batean. “Komunikatzeko, emadazu hiztegia eta ez gramatika-liburua” zioen irakasle batek. Hizkuntzen irakaskuntzan izan diren eta badiren korronte metodologiko guztietan, hein batean nahiz bestean, hartu da aintzat lexikoaren irakaskuntza. Artikulugileak lexikoa sailkatzeko modu bat eskaintzen du hemen eta, sailkapen hori gogoan, irakasteko proposamena ere egiten du lexikoaren formari bereziki erreparatuz. Berak dioenez, “-kor atzizkiak, esaterako, oinarriari ematen dion esanahia ikasi behar da, ez maitakor, haserrekor, suminkor… hitzen gaztelaniazko baliokideak, banan-banan. Hori baita, gure ustez, euskal lexikoa ikasteko bide emankorragoa, eta lexikoia antolatzeko era ziurragoa”. Artikuluan azpimarratzen da ikasleak ez dituela, besterik gabe, hitzak lotu behar ariketak edo jarduerak egiten dituenean, baizik eta ikasi behar dituela hitz horien esanahiak, konbinazioak eta erabilera mailak.

Ez da asmatu oraindik hizkuntz irakasle eta ikasle guztien gogobeteko ikasbidea. Artikulu honetan, begiratu egiten zaie ikasbide bat baztertzeko eta beste bat lehenesteko, hizkuntz irakaskuntzaren alorrean erabili ohi diren arrazoiei. Dirudienez, arrazoi horiek ez daude beti ere proba sendoetan sustraiturik.

Ikasbiderik eraginkorrena zein den zehaztearren egindako ikerketek makina bat aje eta behaztopa dituzte aurrean. Eta ikertzeko ahaleginak egin direnean, ez dira beti gailendu eraginkortasunaren sailkapenean ikasbiderik modernoenak, salduenak, itxuraz erakargarrienak.

Atazetan oinarritutako irakaskuntza zabal-zabal hedatu zen aurreko hamarkadan. Baina 2005etik aurrera gainbehera nabarmena dago gaiaren gaineko nazioarteko argitalpenetan. AOIk bere onena emana duelako ote? Hizkuntza esparru formalean ikasten denean, komunikazioa helburu, hizkuntz formez arduratzeak ere adituen arreta piztu du berriro ere.

Hizkuntzari objektu gisa begiratzeko ahalmena: kontzientzia metalinguistikoa, lorpen-emaitzen aurresalerik garbiena izan zen helduen euskalduntze-alfabetatzean burututako azterlan batean.

Badago zertaz gogoeta egin ikasle bakoitzaren profila kontuan harturik, ikasgela, esparru informalaren ekarpena eta teknologia berriak elkarrekin uztartu eta zeinek bere aldetik ere hiruki horretan zer eskain dezakeen zehaztekoan.

Hizpide 74 alearen aurkezpena

Artikulu honetan, foroa da gai nagusia. Hasteko, gaiaren inguruko zehaztapen teorikoak egiten dira: kontzeptuarenak eta ezaugarriak. Ondoren, funtzioak eta helburuak zehaztuko dira. Horren ondoren, foroetako partaideen parte-hartzearen tipologia aztertuko da. Aurrera egiteko, eta artikuluaren helburu nagusia denez, foroetako parte-hartzea areagotzeko hainbat iradokizun edo proposamen eskainiko dira foro-mota bakoitza zertarako eta nola erabili jakin ahal jakiteko. Horrekin batera, euskaltegian bertan aurrera eramateko hainbat ekintza jakin zehaztuko dira. Eta bukatzeko, irakasle moderatzailearen zereginak eta jardunbidea ere aztertuko dira. Amaieran, gehiago ikertzeko edo jakiteko asmoa duenarentzako bibliografia ere eskainiko dugu.

Ez du amaierarik teknologia berrien aurrerabideak. Hizkuntzen irakaskuntzaren alorrean etengabe ari dira plazarat zen baliabide berriak, gero eta emankorragoak, gero eta laguntza handiagoa eskaintzen dutenak. Artikulugilea irakasleek jadanik ondo baino hobeto ezagut zen duten Moddle euskarri telematikoa abiaburu hartuta, beste aukera bat jorratzera dator lan honetan: Wikia, alegia. Berak dioskunez, Wikia (hawaierazko wiki wiki hitzetik hartua, “azkar-azkar”) webgune mota bat da; bertan hainbat erabiltzailek orrialdeak sortu, aldatu, ezabatu eta eraldatu ditzakete. Euskara ikastean nolako probetxu ekar dezakeen aztergai dugu artikulu honetan.

Hirurogei urte betetzeko zorian harrapatu dugu Pello Esnal, oraindik HABEn, erretiroa hartu aurreko lanetan: azken egitekoak burutzen, paperak txukuntzen, armairuak husten… Eta “ondorengoei lekukoa ere ematen” erantsi beharko genuke, baina “hori aspalditik emana dago” azaldu digu berak eta “ez dago esku txarretan” esanez biribildu.

Paperak txukuntzea dela-eta, “hemen ari naiz hogeita hamar urte hauetako oroitzapenak ere ordenatzen eta ibilbidea berrikusten, baloratzen…”, aitortu digu Pellok. Aukera polita iruditu zaio HIZPIDEri, mingainetik ez ezik, bihotzetik ere tira egiteko, oroitzapenen eskutik…

Hitzak hizpideak dakarrenez, hari-mutur askotatik tiratzeko aukera izan dugu, eta zenbait gai jorratzeko, “beti ere, nire ikuspegitik” azpimarratu digu behin eta berriro Pellok, pixka bat bustitzeko eskatu diogunean. “Azken batean, sokaren hari bat besterik ez da nirea”, erant si du, “nahiz eta erdiguneko haria izan” esanez osatu beharko genuke geure aldetik. Barru-barrutik eta hasiera-hasieratik ezagutzen baitu HABEren eta HABEko historia, kanpotik ikusten dena eta ezkutu-ezkutukoa, “nahiz eta etxeko trapu zatarrak, hobe etxean garbitzea”, bota digu.

Lehendik ere, bere ibilbidearen arrastoak utziak dizkigu Pellok bai HIZPIDE honetan, bai ZUTABE zaharrean. Eta elkarrizketa honetan sarri aipatzen dituenez lan horietako batzuk, besteren lanarekin batera, denak "aipu bibliografikoak” delakoan bildu ditugu azkenean, lagungarri izan daiteke-eta, nahiz eta ez den ohikoa honelako lanetan.

Jakina da hizkuntzak erroreak eginez ikasten direla. Ikusmolde berri bat garatu da, hain zuzen ere, azken urteotan erroreen inguruan. Garai batean ez bezala, erroreak hizkuntzen ikas-prozesuaren erakusle nagusitzat hartzen ditugu eta ikasle bakoitzak ikas-prozesu horretan jarraitzen dituen urratsen adierazle dira.

Erroreak aztertuz, ikasleek xede-hizkuntza zenbateraino menderatzen duten jakitera irits gaitezke neurri batean, hizkuntza berria nola ikasten ari diren ezagutzera eta hizkuntza ikastean dituzten zailtasun batzuei antzematera.

Hizpide 73 alearen aurkezpena