Hizpide 78 zenbakiaren aurkezpena

Artikulu honetan mintzamen-ariketa komunikatiboak eskaintzen dira. Helduekin lan egiteko dira. Gaiak aldatuta ariketa-mota hauek ikasle gazteagoentzat ere balio lezakete. Ariketa-ereduak dira, irakasleak bere beharretara egokitu ditzakeenak. Adibidez, hurrenkeratze- edo zerrendatze-jardueretan umearen mundutik hurbil dauden itemak hurrenera daitezke: janariak, irudi bizietako pertsonaiak, kirolariak, jolasak, kantak…, asmakizun zientifikoak hurrenkeratu ordez. Hurrenkeratzeko irizpideak aldatzeko aukera ere badago.

Gaia ere alda liteke ikasteko arloaren arabera, dela historiako, ingurumeneko, musika eta abarreko edukiak erabilita murgiltze-eredu batean (CLIL). Itemak hurrenkeratzeko jarduerak daude; rol-jokoak egiteko jarduerak daude; produktuak ekoizteko jarduerak daude: eztabaidak, plangintzak…

Asmoa goi-mailetarako ariketa-bildumatxo bat egitea da. Ariketa-tipoak izango dira, gero, irakasleak, moldatuko dituenak bere mailen arabera.

Artikulu honetan begirada egingo diogu HABEren mailak egiaztatzeko prozedurari. Zortzi urte iragan dira 2003ko abuztuaren 3ko Kultura sailburuaren Agindua Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Curriculumean zedarritutako euskararen ezagutza-maila egiaztatzeko sistema zehazten duena indarrean jarri zenetik. Hari ugariko mataza da, ezbairik gabe, ebaluazioa. Hemen alderdirik behinenak gainbegiratzen ahaleginduko gara gaiaren nondik norako nagusiak, bederen, aztertuz.

Helduen euskalduntze-alfabetatzeaz arduratzen diren profesionalek argi izan dute beti prozesu baten baitan burutzen dela beren jarduna, eta prozesu hori zehaztu beharra dagoela, hizkuntza bat ikas/irakasteko ibilbideak abiapuntu eta jomuga argiak izan ditzan. Hala, HABEk hasiera-hasieratik hainbat urrats eman ditu euskararen ikas/irakaskuntza prozesua zehaztu eta biderat zeko, eta lan horren emaitza da 1999an argitaratu zuen Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua (HEOK). Alabaina, gaur egun prozesu hori bideratu eta hizkuntz gaitasunaren mailak zehazteko oinarri bakarra ez da HEOK; izan ere, ezin dugu alde batera ut zi Europako Kontseiluak 2001ean argitara eman zuen Hizkuntzen ikaskuntza, irakaskuntza eta ebaluaziorako Europako Erreferentzia Markoa. Horra hor bi osagai euskararen ikas-irakaskuntza prozesua zedarritzeko. Baina sukaldeko errezetetan bezala, osagai horiek ongi lotu behar dira, plater goxoa prestatzeko. Guk asmo horrekin prestatu dugu Europako Markoaren bidez HABEren mailetan sakontzeko modulua.

Hiru alderdi nagusi bereizten ditugu hizkuntzen irakaskuntzan: zer irakatsi, nori irakatsi eta nola irakatsi. Lehenengoa dugu orain jorragai: hizkuntza bera alegia.

Hizkuntzaren zuzentasuna funtsezkoa da komunikatzeko gaitasunean. Egokitasuna, koherentzia, kohesioa eta aberastasunaz gain zuzentasuna ere aintzat hartzekoa da erabat. Artikulugileak gaiari erreparatu eta “Kausazko perpausen inguruko bi arazo” artikulua idatzi du, hainbat erabilera oker bertan bistaratuz eta, aldi berean konponbideak eskainiz.

Hizkuntzen irakaskuntzan, urte luzeetan begiratu izan zaio gramatikari oinarririk behinena eta ia bakarra balitz bezala. Irizpide horri jarraikiz prestatu zen “Gramatika-itzulpen bidezko metodoa”, besteak beste. Baina, dakigunez, gizakion komunikatzeko ahalmena beste hainbat osagairen zorduna ere bada. Koherentzia dugu osagai horietako bat. Artikulugileak, ikasleek 3. mailan egiten dituzten idazlanen kalitateaz kezkaturik, gaia aztertu eta ondorioztatu du koherentzia-falta pisuzko arrazoia dela idazlanen maila nahi bezain asebetegarria ez izatean. Gauzak horrela, koherentziari erreparatzeko gomendioa biziki egiten

du, produktuaz ez ezik prozesuaz ere arretatzeko aldarri eginez. Artikulugilearen proposamena da idazten duenak aurretiazko eskemak prestatzen, ideiak hurrenkeratzen, hierarkizatzen eta elkarri eutsiarazten ere jakin behar duela taxuzko idazlana osatuko badu. Langintza horretarako hainbat jardunbide proposatuko ditu. Merezi du kontuan hartzea.

Gauzak ondo bidean heldu den urtean Euskaltzaindiak argitara emango du bere hiztegiaren lehen edizio osoa. Malkartsua izan da orain arteko bidea. Askoren ahalegina hamarkada luzeetakoa behar izan da langintza horretan. Artikulugileak aspaldiko aitzindari nagusien ekarpenei begirada narea eginez hasita xeheki jorratu ditu Hiztegi Batuaren ibilbidearen ipi-apak. Zer, noiz, nola eta noren eskutik gertatu den fin eta aratz azaltzen du. Luze joko luke hemen lanaren mamia labur azaltzeak. Artikulu zinetan landua, euskal hiztegigintzaren berri jakin nahi duen ororentzat biziki estimagarria.

Hizpide 77 zenbakiaren aurkezpena