Harritzekoa eman dezake, irakasleen heziketarako aldizkari batean batez ere, hizkuntz ikastaroen moldaketa-ereduak deskribatzen dituen artikulu batekin topo egiteak. Alabaina, zalantzarik gabe, antolamenduak izan dezake, esate baterako, testu-liburuak aukeratzeak baino garrantzi handiagoa eta, Euskadiko O.H.O.n euskara eta gaztelania nahastuz ematen diren A, B eta D ereduetan pentsatzen badugu, garbi ikusten da nolako eragina duten alor pedagogiko eta linguistikoan erabaki administratibo hutsek.

Puri-purian dago gaur egun hizkuntz irakaskuntzaren alorrean «komunikatibo» hitza. Hain furian ere, irakaskuntzaren osagai guztiak kutsu komunikatiboaz jotzeko zorian bait daude: helburuak eta metodologiak, metodoak eta teknikak, ariketak eta jardunak.

Arazoz ondo hornitua dagoen edozein alorretan gertatu ohi da sarri. Bat-batean sortu dela halako hitzen bat, askotan inork gutxik dakiena zer esan nahi duen, eta badoazela denak erleak loretara bezala, gaitz guztien sendagaia non aurkituko. Ez alferrik gehienetan. Mirariak urri nonbait. Horrelakoetan, gainera, ez da urruti ibiliko merkatari lotsagabe horietakoren bat, jendearen irrikan merkantzia saltzeko aukera ezin hobea ikusiz, bere betiko ardo merkea etiketaz aldatu eta munduko onenaren izenean salduko duena. Eskerrak geroak bereziko dituen ozpinak eta ardoak. Bitartean, ordea, zenbat bihoztar, ernegatze eta frustrazio...

Gaineko izenburua UBEI-INBADen euskara emateko testu-liburu batena da. Argi dezagun ere laburdura horren azpian ez dela inongo sindikatu, ez koalizio politikorik izkutatzen, transferituberri dugun Urrutiko Batxilergo Institutua baizik, norbaiti agian ezagunago gertatuko zaion INBADen kide autonomoa.

Ez da, beraz, euskara korrespondentziaz, postaz alegia, ikasteko sistema berriren bat ere, herritik kanpora estranjeri aldean dabilen zenbaitek ulertu duen bezala. UBEin irakasten dena batxilerra da, A ereduko batxilerra, eta honen barman euskara asignatura soil bat da. Horregatik, testu-liburu diodanean, ez dela gramatika bat esan nahi dut, ez metodo bat ere, eta iritziak ematerakoan dagozkion irizpidez eta neurriz hartu behar dela.

Klasean egiten den mintzapratikaren helburu zuzenak zeintzuk diren gogoratuko dugu lehenik eta behin: entzumena trebatzea eta hizketa informalaren jariotasuna lortzea.

Zehaztu beharra ere badago, zeintzuk ez diren mota horretako klaseen helburu: idazmena, jakina ezetz; gramatika ikasketa eta akatsen zuzenketa ere ez; nire ustez, hiztegia aberastea ere ez. Berez helburu ez izan arren, komunikazio-iturri diren neurrian onar ditzakegu rnintzapraktikan aipatu aspektu gramatikalak; inoiz ere ez dira, ordea, izango helburu zuzenak.

David Wilkins-ek «funtzional» hitzaren garrantzia azpimarratu digu hizkuntz erabilpen komunikatiboan. Keith Johnson-ek azaldu digu programa funtzionala osatzea ikasle talde konkretu baten elkar komunikatzeko premiak batzea dela. Premia hauek ez dira beti hizkuntza mintzatura mugatzen; hurbilpen funtzionalaren aplikapena, gehienetan, mintzamenari lotua dagoen arren, ezin dugu horretara soilik mugatu hurbilpen horren baliagarritasuna. Hizkuntzaren beste trebetasunetara ere zuzen dezakegu bide funtzionala.

Artikulu honen helburua, hain zuzen, hauxe. dugu: entzumena, irakurmena eta idazmena lantzeko hurbilpen funtzionalaz ikustea nola balia gaitezkeen. Horretarako azter dezagun lehenik ekintza horiek zer diren.

«Bai horixe»ri buruzko idazlana irakurri duenak badaki lau direla ikastaro honen ehuna bilbatzeko erabili ditugun hariak: mintzagaiak, edukiak, esamoldeak eta azkenik, hiztegia; eta bilbe horren gainean moldatu ditugula saioaren diseinu eta gidoiak.

Badirudi telebistari ere euskararen irakaskuntzan barrena abiatzeko garaia iritsi zaiola. Aspaldi honetan airean zebilen asmoa dagoeneko mahai gainean daukagu eta aukerak zehazten eta definitzen hasi garen ordu honetan, telebistari ahalik eta probetxurik haundiena ateratzea beharko luke xede izan.

Horrek gaurregun (euskaltegiei euskalduntze prozesuan berez dagokien lehentasuna kendu gabe) multimediara garamatza edota multimediari buruzko eztabaidari aurre egitera behintzat. Ez multimediari euskalduntzearen prozesuan erabateko ahalmenik ikusten diogulako; ez da horrenbesterako. Bide horretatik joko ez bagenu, ordea, kom,unikabideek euskararen irakaskuntzari eskaintzen dizkioten abantailak ez genituzke behar bezala aprobetxatuko eta eginahal guztiak beharrezko zaizkigun garai honetan hori ez litzateke zilegi.

Hiru arotan sailkatzen du McLuhan-ek gizakion historia, komunikazioari dagokionean. Aro hauetako bakoitzaren ezaugarri nagusia media desberdin batzuren gailentzea izan da, eta media horiexek ematen diote sasoi bakoitzari berezko duen jite berezia.

Lehenengo aroan, antzinateko zibilizazio idazmenik gabekoak kokatzen dira. Garai honetan, mezua aho-belarrizko kanalean hedatzen da eta konkretuaren mailari egokitzen zaio gehienbat. Bigarren aroak errotiko aldaketa batean du oinarri, idatziaren agerpenean, alegia. Aro honetan, ikusizko kanalak berebiziko garrantzia bereganatzen du; mezua leku eta denboran zehar garraiatu bait daiteke izkribuaren bidez. Idazmenak intelektuaren gaitasun guztiak bersailkatu beharra ekarri zuen berekin: pentsamenduak beste era batera kodatu behar honek igorri beharreko ideian bertan ere eragiten zuen eta.

Hirugarren aroa teknologia berrien eskutik datorkigu. Aro honetan, bigarrenean bezala, espazioaz eta denboraz garraiatu daiteke mezua. Oraingoan, ordea, entzutezko kanalaz gain ikusizkoaz ere balia gaitezke. Jakina, aro baten etorrerak ez ditu aurreko mediak deuseztatzen, bereganatu egiten ditu baizik. Gizonak, mezuak idazteko eta irakurtzeko gai bilakatu zenean, ez zion hitzegiteari utzi; eta media elektronikoak azaldu zirenean ere idazten jarraitu zuen.