Ezagun da zeinen gogaikarria den ikasle gehienentzat idazlana egin behar izatea. Egia esan, irakasle askorentzat ere ez da oso motibagarria: asko saiatu arren, ez dira seguru sentitzen euren lanarekin, zeren eta ikasle askok akats berberak errepikatzen baitituzte behin eta berriro, eta oso galduta jarraitzen baitute, idazten jartzen direnean. Orduan, non egon daiteke hutsunea? Artikulu honetan, ikasleei eskaintzen zaien laguntzari gainbegiratu bat eman ondoren, idazteko ekintza komunikatiboari buruzko hausnarketa egin nahi izan du artikulugileak, lehenik eta behin, errazago uler dadin idazteak berak zer dakarren berekin. Horrek, ordea, zalantzan jartzera eraman du irakasleek ikasleekiko duten zuzenketa-harremana; bere ustez, zuzentzeko metodoak ondorioak sor ditzake ikasketa-prozesuan, eta, nahi gabe bada ere, oztopa edo baldintza dezake hobekuntzarako bidea. Hori dela-eta, autoebaluaziorako gonbita egin nahi du.

Puntuazioa izango da, ziurrenik, idaztean, euskaldunok gehien deskuidatzen dugun alderdia. Susmoa dut, gainera, euskaraz ez ezik, gaztelaniaz ere ez diogula behar beste erreparatzen hain garrantzizkoa den zeregin honi, puntuazioari. Eta zirkunstantzia horrexek, hain zuzen, bultzatu nau lerro hauek idaztera.

Aspaldian da aldarrikatua gizakiaren izaera sozialak ikasteko prozesu orotan duen eragina. Gizakiok gaur egun dakiguna, munduaz dugun ikuskera, giza harremanei zor zaie hein handi batean. Jaio eta hil arteko ibilbidea ahaide, adiskide eta lagunen konpainian egiten da nagusiki.

H1 ere horrela ikasi genuen gurasoen lagunt zaz. Gure izaera sozialari esker izan dezakegu inoiz bizi izan ez ditugun esperient zien berri. Eta guk ere jakinaraz diezaiokegu lagun hurkoari berak inoiz bizi izan ez duenaren edo oraindik ez dakienaren berri. Izaera sozial hori, norberaren irit ziak, ezagut zak, pent samendua… besteri jakinarazteko ahalmen hori da, ezbairik gabe, giza zibilizazioen aurrerapenaren euskarririk behinena. Komunikazio-prozesu horretan funtsezko tresna da hizkuntza.

Artikuluaren egileak bi alderdiei begirat zen die: hizkuntzari bere soilean, eta, gizakion arteko harreman sozialei, elkarreraginari, alegia. Bi ardatz horiek H2 ikastearekin duten loturaz gogoeta xehea egiten du. Merezi duen artikulua da, enurarik gabe.

Ez daga hemen gogoratu beharrik «azterketa ordua» beldur eta kezka unea izaten dela ikasle guzti edo ia guztientzat. Baina, era berean, onartu beharra daukagu une honek ez duela askotan irakaslea batere kezkatzen. Are gehiago: badira irakasle batzuk, klasean zer egin ez dakitenean, azterketara jartzen dutenak, «entretenigarri» gisa denbora emateko.

Bideokonferentzia bidez ematen ditugun saioak, WebEx Meetings1 erabiliz esaterako, edo Skype2 baliatuta, urrun, lanpetuta edo haien ordutegia antolatzeko arazoak dituzten ikasleen egoera konpontzeko bidea baino gehiago dira. Irakasleen gaitasun digitalei esker, eskolak emateko modua gaur egunera molda dezakegu, ahaztu gabe aurrez aurreko eskolen osagarri izan daitezkeela.

Artikulu honetan, eskola hauen ezaugarrien, ohiko arazoen, eta irakasleen zereginen eta rolaren azterketa egin ez ezik, geure eskarmentuaren araberako zenbait ondorio ere azalduko ditugu.

Zenbait euskaltegitan, Jean Paul Bronckart gidari hartuta ari gara kurrikulua garatzen. Hain zuzen, bere Activité langagière, textes et discours liburua (1996) abiapuntu dugula dihardugu, banan-banan, ekintza komunikatibo jakinen isla diren testuak aztertzen; eta, azterketa horien eskutik, Euskaltegietako Kurrikulu Proiektu bakoitzaren lau osagaiak zehazten, hornitzen eta xehatzen: helburu didaktikoak, edukiak, metodologia eta ebaluazio-irizpideak.

Aipatutako liburuan, hiru maila bereizten ditu Bronckartek testuaren eraketan; eta maila bakoitzean, zenbait elementu atzematen; guztira, zortzi: 1) plan orokorra, 2) diskurtso-tipoak, 3) testu-motak (sekuentziak), 4) konexioa: testu-antolatzaileak, 5) izen-kohesioa, 6) aditz-kohesioa, 7) ahots enuntziatzaileak eta 8) modalizazioa. Beraz, testu-antolatzaileak lantzen ditu laugarrenik: konexioa gauzatzen duten baliabideak. Lan honetan ere, testu-antolatzaileak ditugu gai; baina euskal testu- antolatzaileak, eta kurrikulu-garapenaren baitan.

Hizpide 81 zenbakiaren aurkezpena

Diskurtso-tipoak ere baliatu ditugu hainbat euskaltegitan, EKP (Euskaltegiko Kurrikulu Proiektua) lantzerakoan, Jean-Paul Bronckarten obra gidari hartuta. Nahiz eta HEOKak ez dituen diskurtso-tipoak aipatzen (testu-motak eta testu-erak aipatzen ditu soilik), oso baliagarriak gertatu zaizkigu, besteak beste, eginkizun komunikatiboak definitzeko, helburuak zehazteko, testuak beren osotasunean atzemateko, testu-motak (sekuentziak) hobeto ulertzeko, ikasleen ebaluazio-probak egokiago diseinatzeko… Horregatik eskaintzen diogu artikulu hau. Aurreko artikuluetan bezala, hemen ere didaktika dugu joguma. Beraz, ikuspegi horretatik irakurri beharko da. Eta hobeto ulertuko da, noski, testu-motak landu ondoren (datorren HIZPIDE alean), eta batez ere jardun didaktikoan gauzatu ahalean.