Hizpide 40 alearen azalpena

Ikasbilek urte mordoxka darama ikasle eta irakasleei zerbitzu didaktikoak ematen. Atariaren kudeatzaileak beti saiatu izan dira hartzaileen iritziak eta usteak jasotzen eta, horien arabera, ematen duen zerbitzua hobetzen.

Oraingoan, ordea, iritzi-bilketa hori modu sistematikoan antolatzea erabaki zuten, eta, horretarako, 2013ko azaro-abenduan inkesta bat zabaldu zuten erabiltzaileen artean. Bestalde, atariaren zerbitzarian edo Interneteko trafikoa gainbegiratzen duten zerbitzuetan gordetzen diren datuak ere informazio ugari ematen dute atariaren erabileraz, eta ondo islatzen da atariak denboran zehar izan duen bilakaera. Beraz, hainbat iturritako informazioa oinarri —erabiltzaileen iritzi, zerbitzariko datu objektibo eta editoreen esperientzia, hain zuzen—, Ikasbilen argazki ahalik eta zehatzena egiten saiatu dira, honako alderdi hauek jorratuz: atariaren egoera, erabilera eta bilakaera. Artikulu honetan, editoreen irakurketa azalduko den arren, datuak eta interpretazioak bereizi agertuko dira, irakurleak nork bere ondorioak atera ditzan.

Hizkuntza-irakasleek zalantzak izaten dituzte arlo askotan, baina puntuazioa bereziki deserosoa egiten omen zaie. Gustatuko litzaieke komari buruzkoak gramatikaren arloko beste edozein zalantza bezalaxe argitzea, baina ez da hala gertatzen. Euskaltzaindiak zeharka baino ez dio heldu gaiari, eta ohiko gramatika- eta estilo-eskuliburuek ez dute puntuazioaz jarduten, puntuazio-marken erabilera-arauez baizik, eta ez modu bateratuan gainera.

Hala, bere zalantzak eta bere ikasle-irakasleenak argitzeko premiak akuilaturik, bidaia moduko bat egin behar izan du Lorea Arrietak. Bidean, gaia sakon jorratu duten hainbat adituren ekarpenak xehatu ditu, eta, bereziki, Juan Garziaren “Joskera Lantegi”.

Arrietak proposaturiko bidaian ikusiko dugunez, puntuazioaren gakoak sintaxian bilatu behar dira; joskeran, alegia. Halaxe egin du berak, eta arian-arian puntuazio-sistema bat moldatu. Azken finean, ezin dira aurrez ikusi testuek planteatuko dizkiguten erronka guztiak, baina irizpide gutxi batzuk argi izanda, litekeena da puntuazio-sistema ahaltsu bat iristea.

Hasiera-hasieratik esku hartu du HABE liburutegiak Zutaben eta Hizpiden. Lehendabiziko zenbakietan, esaterako, jasotako liburuen zein aldizkarien aipamenak eta laburpenak ematen ziren argitara. Oraingoan, berriz, liburutegiaren gaur egungo egoera aurkeztuko da; bereziki, azken urteotan zabaldutako bide berriak azalduko dira, baita landutako egitasmoak ere, Hizpide aldizkariko irakurleen jakingarri izan dadin.

Hezkuntzaren teorian gertatu den paradigma-aldaketak ezinbestean izan du bere isla ebaluazioa ulertzeko moduan. Izan ere, i(ra)kas-prozesua nolakoa, halakoa izango baita ebaluazioa. Atzean gelditu dira irakaskuntza ezagutza-transmisio hutsera mugatzen zireneko garaiak; gaur egun denok aitortzen dugu hizkuntzaren sistema gramatikala ezagutzea ez dela nahikoa ikasle batek hizkuntza erabiltzen dakiela esateko. Ikuspegi estrukturalistei ikuspegi komunikatibo, eklektiko eta konstruktibistek gailendu zitzaizkien. Irakasteak eta ikasteak zentzu berria hartu eta prozesua erabat aldatu zen. Prozesu horretan, ikaslea bihurtuko da ardatz, bera izango da bere ikastearen lehen egile eta erantzule. Eta irakaslea tresna lagungarria izango du prozesua horretan.

Artikulu honetan mintzamen-ariketa komunikatiboak eskaintzen dira. Helduekin lan egiteko dira. Gaiak aldatuta ariketa-mota hauek ikasle gazteagoentzat ere balio lezakete. Ariketa-ereduak dira, irakasleak bere beharretara egokitu ditzakeenak. Adibidez, hurrenkeratze- edo zerrendatze-jardueretan umearen mundutik hurbil dauden itemak hurrenera daitezke: janariak, irudi bizietako pertsonaiak, kirolariak, jolasak, kantak…, asmakizun zientifikoak hurrenkeratu ordez. Hurrenkeratzeko irizpideak aldatzeko aukera ere badago.

Gaia ere alda liteke ikasteko arloaren arabera, dela historiako, ingurumeneko, musika eta abarreko edukiak erabilita murgiltze-eredu batean (CLIL). Itemak hurrenkeratzeko jarduerak daude; rol-jokoak egiteko jarduerak daude; produktuak ekoizteko jarduerak daude: eztabaidak, plangintzak…

Asmoa goi-mailetarako ariketa-bildumatxo bat egitea da. Ariketa-tipoak izango dira, gero, irakasleak, moldatuko dituenak bere mailen arabera.

Gai mamitsua, zaila, eta zenbaitetan iritzi kontrajarrien iturria ere bada ebaluazioa. Artikulu hau hiztegi modura dago paratua. Artikulugileek diotenez, gizakiak berezkoa du subjektibotasuna, munduaren ikuspegi bat, errealitatea bereganatu eta ulertzeko modu bat. Ildo bertsutik, ez dago ebaluaziorik erabat objektiboa, perfektoa eta hutsunerik gabea denik. Artikulugileen ustea horixe delarik, beren ikuspegia, ebaluazioari buruzkoa, eskainiko digute segidako artikuluan, definizioz definizio, autoebaluaziotik autonomiaraino.

Aldaketa asko eta askotarikoak ari dira gertatzen hezkuntza-sisteman azken urteotan. Eta garatu eta hezurmamitzeko denbora luzea behar duten berrikuntza-planek, zenbaitetan arrapaladan abian jarri arren, ozta-ozta erantzuten diete gizartearen eskariei, pausaje arineko ibiltari dugu-eta gizartea. Eta helduen euskalduntzea eta euskaltegiak ez dira zurrunbilo horretatik at geratzen. Tokian tokikoari erantzuteko tresna lagungarri bat Euskaltegiaren Kurrikulu Proiektua da (EKP). Horren goi-beheak ditu artikulu honek jorragai.