Hizkuntzen irakaskuntzan elementu grafikoa errebindikatzeko joera aspaldikoa da. Gaur egun joera hori indarberritu egin da eta hizkuntz irakaskuntzarako grafiko ugari argitaratu da.

Helduen euskalduntze-alfabetatzeaz arduratzen diren profesionalek argi izan dute beti prozesu baten baitan burutzen dela beren jarduna, eta prozesu hori zehaztu beharra dagoela, hizkuntza bat ikas/irakasteko ibilbideak abiapuntu eta jomuga argiak izan ditzan. Hala, HABEk hasiera-hasieratik hainbat urrats eman ditu euskararen ikas/irakaskuntza prozesua zehaztu eta biderat zeko, eta lan horren emaitza da 1999an argitaratu zuen Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua (HEOK). Alabaina, gaur egun prozesu hori bideratu eta hizkuntz gaitasunaren mailak zehazteko oinarri bakarra ez da HEOK; izan ere, ezin dugu alde batera ut zi Europako Kontseiluak 2001ean argitara eman zuen Hizkuntzen ikaskuntza, irakaskuntza eta ebaluaziorako Europako Erreferentzia Markoa. Horra hor bi osagai euskararen ikas-irakaskuntza prozesua zedarritzeko. Baina sukaldeko errezetetan bezala, osagai horiek ongi lotu behar dira, plater goxoa prestatzeko. Guk asmo horrekin prestatu dugu Europako Markoaren bidez HABEren mailetan sakontzeko modulua.

Aski ezaguna da euskalduntze-alfabetatzearen alorrean Cloze-prozedura. Burutze-proba edo burutze-ariketa izenak ere erabiltzen dira test horiek izendatzeko. Cloze-prozedurak baditu hainbat aldaera eta horietako bat da gurean gehien erabiltzen dena: aukera anitzeko Cloze-proba. EAEko administrazioko langileei begirako Hizkuntz eskakizunetan, esaterako, horixe erabiltzen da irakurmena ebaluatzeko. Cloze-testak proba integratiboak dira, erredundantzia murritzekoak. Artikulu honetan gainbegirada egingo diegu, horien nondik norako nagusiak aztertuz.

Jorratuak ditugu Cloze-testaren eta C-testaren gaineko hainbat alderdi aldizkari honetan bertan (Perales, 2006, 2007). Oraingo lan hau, berriz, paratu dugu “C-testei gertuagotik begiratuz” izenburu duenaren segida gisa.

Artikulu hartan aztertutako alderdi teorikoak abiapuntu harturik, C-testak gure ingurunean zenbateraino den aplikagarri eta baliagarri begiratzen hasi nahi dugu. Lana bi zatitan dago banatua. Lehenengoan, aipatu artikuluan azaldutako hainbat kontzeptu teoriko ekarriko ditugu berriz gogora eta horiei erantsiko, gaurkotze aldera, beste bat zuk merezi dutelakoan.

Bigarren zatian, berriz, C-test bat prestatu, euskara-hiztunez osaturiko bi lagini eta euskara-ikasle helduez osaturiko hirugarren lagin bati ere erantzunarazita emaitzen azterketa azalduko dugu. Hirugarren laginean Donostiako hainbat euskaltegitako 83 euskara-ikaslek hartu dute parte. Zeregin horretan, Amarako AEK, Hitzez, Ilazki, Legazpi 6, Urumea eta Urrats euskaltegiak izan ditugu lankide.

Aurreko berrikusketa teorikoetan idatzi bezala, C-testari ikusten zaizkion egitekoetako bat da ikaslegaia ikas-prozesuaren zein urratsetan dagoen zehaztea. Hori horrela, probaren alderdi horri begiratuko diogu azterlan honetan.

Hausnarketarako une egokia dela uste dugu; izan ere, Hizpide / Zutaberen 80. zenbakira iritsi gara 30 urteko ibilbidean. Eta, izenburuko +4 hori nondik datorren argitzeko, aintzat hartu lau monografia ere argitaratu zirela 1991, 19931, 1999 eta 2001ean. Hau honela, aldizkariak orain arte izan dituen arduradunengana jo dugu –Imanol Irizar, Joanba Bergara eta Josu Peralesengana–, iraganari, orainari eta geroari begiratutxo bat emateko asmoz. Zazpina galdera egin diegu, eta hona hemen jasotako erantzunak.

Informazio eta Komunikaziorako Teknologietan (IKT) oinarritutako hezkuntza dela-eta, oso ikuspegi ezberdinak azaleratu dira gure artean azken urteotan. Izan ere, IKTek hartutako lekua eta pisua direla medio eraldatzen ari zaizkigu planteamenduak, eskenatokiak eta heziketa-praktikak; bete-betean harrapatzen baitu iraultza teknologiko honek heziketa-prozesua –informaziorako sarbidea, ezagutzaren garapena eta hedapena, eta komunikazio-harremanak– ohiko denborak eta esparruak eraldatuz eta berriak azaleraziz. Eta hori, behin eta berriz, ikas/irakas-prozesuaren kalitatearen izenean.

Aurtengo apirilaren 23tik aurrera euskaltegi berri bat dugu Euskal Herrian: Lazkaoko Maizpide euskaltegia. Euskaltegi berria eta barnetegia, HABEk lehendik Hondarribian duenaren ildotik sortua.

Azken urte hauetan euskaltegietan eta euskararen irakaskuntzan arazo larri batekin egin dugu topo. Eta arazo horren izena "Mintzamena" da. Askotan zaila da problema benetan zein den jakitea, baina jakin badakigu atal horretan ez dugula nahi besteko zuzentasunez asmatzen. Ikasleek euskaraz hitz egin dezaten, aspaldidanik teknika bat erabili izan dugu: itsulapikoajarri gelan eta erdaraz hitz egiten zuenak duro bat bota behar zuen. Honekin zera lortu nahi zen: erdaraz hitz egiteko joera gutxitzea eta euskaraz hitz egitekoa indartzea. Baina zigorra erabiliz bakarrik ez dugu nahi dugun ondorioa lortzen, zigorrak beti indartze positiboarekin lotuta joan behar baitu. Zigorra bakarrik erabiliz, ez dugu ondorio negatiboak besterik lortzen.