Ebaluazio-foroa

Konparazio proportzionala eta progresiboa

Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Hasier Agirre Aranburu -
Number of replies: 9

Euskaltzaindiaren azken gramatikak, Euskararen Gramatika izenekoak, konparazio proportzionala eta progresiboa azaltzen eta bereizten ditu (ikus 1476. or).

Konparazio proportzionalean, proportzionaltasuna gordetzen da mendeko perpausaren (“zenbat” morfemaduna) eta perpaus nagusiaren (“hainbat” morfemaduna) artean, eta hortik, beraz, bere izena. Konparazio baterako: “Lur hori zenbat eta gehiago lantzen dugun, orduan eta landare bikainagoak emango ditu” (M. Atxaga).

Konparaketa proportzionalaren barrutikoak dira, hain justu, “zenbat (eta)… -ago / orduan (hainbat) eta –ago”gisakoak. “Zenbat” hori izan daiteke “zenbatenaz” edo “zenbatez” ere, eta beste hainbeste gertatzen da “hainbat”-ekin: erabil daitezke “hainbatenaz” edo “hainbatez” bezalakoak… Euskalkiaren gorabeheran dago hori.

Konparazio progresiboan, aldiz, denboran aurrera doazen prozesu bi alderatzen dira. Denbora da progresioaren berariazko adierazpena. “Gero (eta) -ago” da molderik ohikoena, baina badaude beste ez hain gutxi ere: “Gero eta gero”, “gero baino gero”, edo “beti eta -ago” iparraldean, batzuk aipatze alde.

Behin hori argituta, komeni da eranstea, ordea, konparazio proportzionala progresibo ere gerta daitekeela zenbaitetan: “Zenbat gorago igo, hainbat nekatuago aurkitzen zen”. Alegia, biak nahasten direla.

Aurreko horrekin guztiarekin du ikustekoa 1479. orrialdean ematen zaigun arau edo gomendioak. Hauxe dio, hitzez hitz: “Gaur egun, gero(z) eta forma erabiltzen dute batzuek konparazio proportzionalaren erreferentzia moduan denbora progresioaren adierazpenik ez denean ere, haren korrelatua askotan orduan eta dela:  Geroz eta auto hobea izan, orduan eta seguruago egongo gara gure gizarte mailan (Berria). Denbora progresioaren adierazpenik ez denean, hala ere, egokiago da ohiko zenbat eta forma erabiltzea”.

Gomendioa kontuan izanda, beraz, ez genuke, ebaluatzeko garaian behinik behin, gero eta / orduan eta moldea okertzat jo behar. Besterik da, nola ez, irakaskuntzan hobetsi gabeko formari lehentasuna ematea. “Bi aldiz neurtu eta behin moztu”, dio euskal esaera zaharrak. Arotzarentzat ez ezik, balio bide du ebaluatzailearentzat ere…

In reply to Hasier Agirre Aranburu

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Fabian Laespada -

Ederra azalpena

Mila esker, Hasier. Eta aintzat hartuta dago, aurrerantzean zure proposamen hori ziplo moztu baino, bi aldiz irakurriko baitugu.


Segi ondo

In reply to Fabian Laespada

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Hasier Agirre Aranburu -
Eskertua dago, benetan. Azken batean, ebaki-ebatzi-epaitu-ebaluatu enbor bereko ezpalak dira, denak ere... Zeuk ere, txantxa egiten uzten badidazu, tentuz ibili beharko duzu abizenarekin, kar-kar-kar.
In reply to Hasier Agirre Aranburu

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Fabian Laespada -

Baiiiii, jauna, tentuz ibili ohi naiz, izan ere. Abizenak ematen du jokorik, bai :- )

Ezpata bereko txirlora naiz ni !!

Segi ondo, Hasier


In reply to Hasier Agirre Aranburu

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Joxe Mari Landa Mendibe -

Begirune osoz, Haxier, baina Euskaltzaindiaren EBE irakurrita, niri behitzat ez zait inongo zalantzarik sortzen: "zenbat eta/ gero eta" eta "gero eta/ orduan eta" tipokoak OKER DAUDE.

Hemen EBEk hitzez hitz zer dioen: 

Esamolde okerrak, GERO tarteko:

 1. <*gero eta... -ago... gero eta... -ago> esamoldea ez da zuzena. Horren ordain zuzena hau da: <zenbat eta... -ago(orduan/hainbat) (eta)... -ago>. *Gero eta gehiago ikasi, (gero eta) nota hobeak ateratuko dituzu (> Zenbat eta gehiago ikasi, (orduan eta / hainbat (eta)) nota hobeak/onagoak aterako dituzu).

2. <?zenbat eta... -ago, gero eta... -ago> esamoldeak ez du tradiziorik. Horren ordain egokiak hauek dira: <zenbat (eta)... -ago, (orduan/hainbat) (eta)... -ago>. ?Zenbat eta gehiago ikasi, gero eta hobeto (> Zenbat (eta) gehiago ikasi, (orduan (eta) / hainbat (eta) hobeto).

?Gero eta barrurago (eta), ilunago aurkituko duzu basoa gisako esamoldea ez da egokia. Honela behar luke: Zenbat eta barrurago, (hainbat [eta] / orduan [eta]) ilunago aurkituko duzu basoa; Zenbatenaz barrurago, (hainbatenaz) ilunago aurkituko duzu basoa.

/.../

Nik uste dut aski argi dagoela, ezta? 

Besarkadatxo bana!


In reply to Joxe Mari Landa Mendibe

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Hasier Agirre Aranburu -
Kaixo! Eskerrik asko zure iritzia plazaratzeagatik. Baina:

a) Euskararen gramatika, Euskaltzaindiaren azken gramatika alegia, baliatu al duzu idatzi duzuna idazteko? Euskara Batuaren Eskuliburura jo duzu, ezta? Kontua mudatua egon daiteke, beharbada orain...
b) Zure bigarren puntua, zenbat eta... -ago, gero eta... -ago hain justu, ez da aipatu ere egiten nire artikuluan.
c) Zure azken adibidean, "gero eta barrurago (sartu), orduan eta ilunago aurkituko duzu basoa" horretan, ez gatoz bat, antza. Nik uste goian aipatu dudan aldaketa horregatik izango dela. Kontuan izan azken gramatika hau ere deskribatzailea dela, eta, beharbada erabilera ugaritzen ari dela konturatuta, Euskaltzaindiak gramatikaltzat jotzea erabai duela, ez hobetsiagatik.

Jo azken gramatika horretara, eta ea zer ondorio ateratzen duzun. Nire lehen esku-hartzean, beltzez nabarmendua dago, hitzez hitz, Euskaltzaindiaren gomendio hori (1479. or, 32.8.2c atala)

Ea itzalari argia egiten diogun, eta ez alderantziz...


In reply to Hasier Agirre Aranburu

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Joxe Mari Landa Mendibe -
Eskerrik asko zeuri ere, Hasier, erantzun eta puntualizazio azkar horregatik!
Arrazoi duzu, eta barkamena eskatzen dizut, ez baitut "azken Gramatika" hori zuzenean kontsultatu, (eta hala egin behar nuen, jakina) baina momentuko bat-batekotasunak eroan nau EBEra jotzera.
Edozelan ere, iturri edo oinarri hartu dudana zuk zeuk beltzez bidalitako mozketa hori bera izan da, azken gramatika horretakoa beraz; Hona hemen zuk bidali duzun "kopiatu" hori eta zeure balorazioa( letra larriak neureak dira):

/.../
“Gaur egun, gero(z) eta forma ERABILTZEN DUTE BATZUEK konparazio proportzionalaren erreferentzia moduan denbora progresioaren adierazpenik ez denean ere, haren korrelatua askotan orduan eta dela: Geroz eta auto hobea izan, orduan eta seguruago egongo gara gure gizarte mailan (Berria). Denbora progresioaren adierazpenik ez denean, HALA ERE EGOKIAGO DA OHIKO ZENBAT ETA FORMA ERABILTZEA”.

(Hemen zure hausnarketa:)Gomendioa kontuan izanda, beraz, EZ GENUKE, ebaluatzeko garaian behinik behin, gero eta / orduan eta moldea OKERTZAT JO BEHAR /.../

Eta horretan, Hasier, ez nator bat; ez dut nahikoa arrazoi ikusten "BATZUEK GAUR EGUN ERABILI ARREN, HALA ERE EGOKIAGOA DA OHIKO ZENBAT ETA FORMA ERABILTZEA" esaten denetik"EZ GENUKE OKERTZAT JO BEHAR" pasatzearekin; askotxo deritzot nik; baina, jakina, neure iritzi apala baino ez da! Ez bestela hartu mesedez!

Argi dago hizkuntzak, bizia izaki, buelta eta aldaketa asko ematen dituela, eta hala behar du biziko bada; baina uste dut halako "zuzenketa-arintzeak" arriskutsuak izan litezkeela, eta sendoago funtsatu beharko genituzkeela finkatu baino lehen. (Mutur "zirikatzaile" batera joanda, zenbatek erabiltzen dute gaur egun ergatiboa oker, sujeto ergatiboak -k-markarik gabe, kasu? Nahikoa motibo ote "zuzenketetan okertzat ez hartzeko?)
Gaia, hori bai, biziki interesgarria iruditzen zait, eta debate luze-zabala ekar lezakeena. Horregatik ere, eskerrik asko!

Ondo esanak kontuan hartu, eta txarto esanak parkatu eta ahaztu!!!
In reply to Joxe Mari Landa Mendibe

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Hasier Agirre Aranburu -
Barkatua dago! Arreta eman zidalako aukeratu nuen hizkuntz forma hori, irakaslearen eta ebaluatzailearen egiteko ezberdinak, nolabait ere, ondo ezberdintzen dituelako. Baita gomendioaren berri ez zekitenak atentzioan jartzeko ere, aurrerakoan hanka sar ez dezaten.

Ondo izan!
In reply to Hasier Agirre Aranburu

Er: Konparazio proportzionala eta progresiboa

by Iñaki Villoslada -
Oso eztabaida interesgarria, zentzu onean, izan dutena Hasierrek eta Joxe Marik, batez ere, eztabaida-eremua egiaztatzegintza eta ebaluaziora ekarri dutelako tamainan, foroaren helburuari bikain erantzunez. Idazmeneko eta ahozko azterketen zuzentasun-irizpideaz aritu dira bete-betean, espresuki adierazi beharrik izan gabe.

Nire uste apalean, HEOCan gramatika-kontu hau aipatzen den mailak dira kontuan izatekoak: B2 eta C1 dira (B1ean ez da azaltzen), hain zuzen ere. HEOCaren arabera, erabilera egokiagoa da irakatsi beharrekoa... Gauzak horrela, zuzentasun-irizpideen aplikazioan, azterketa bat zuzentzeko orduan, koherentea izan beharko dugu horrekin puntu bateraino; eta kontsistentea izan ere beharko du aplikazio horrek maila bakoitzaren zuzentasun-eskakizunekin.

Irakasleen 2. HEko 2001eko atariko proban honelako itema jarri zuten:

Zein dago GAIZKI?

Dokumentazioa beti aldean eramatea komeni izaten da.
Gero eta gorago igo, gero eta gertuago ikusten nuen gailurra.
Bilbotar peto-petoa dela ezin ukatuko didazu.
Etorri lasai, badaukat eta janaria denentzako lain.

HEOCako B2ko eta adierazpen linguistikoetako zerrendan:
Graduatzaileak
l askea: oso, nahiko, izugarri, samarra, hutsa…
l errepikapenaren bidezkoa: txiki-txikia…
l atzizki bidezkoa: -egi, -ago, -en; + ahalik eta …-en, gero eta …-ago, zenbat
eta …-ago, orduan eta …-ago
; askoz …-ago, are …-ago

eta C1ekoan, B2ko goiko zerrenda errepikatzeaz gain, hauxe ere bai:
Ahal(den)ik eta… -(e)n; ahalik eta gehien/gutxien; ahalbait-…-(e)n;
zenbat eta …-ago; hainbat eta…-ago.
− Desberdintasuna: baino…-ago, baino…gehiago / gutxiago
− Superlatiboa: -rik…-enak
− Erromanikoa: gero eta… -ago (gero eta gazteago zaude…); hain,
hainbeste (Ez dira hain onak. Ez dugu hainbeste jan behar…).

Bukatzeko, aurtengo deialdiko ebazpenak hauxe argitzen du azterketariak erakutsi beharrekoaz:

9. oinarria.– Gaitasun-proben zuzenketa-prozesua.
1.– Hizkuntza-arauak eta euskalkiak.
Lau hizkuntza-trebetasunak balioesteko azterketariek egindako probek Euskaltzaindiak indarrean
dituen arauak beteko dituzte, eta, betiere, euskara-eredu landu eta jantzian emanak etorriko dira.