Eusko Jaurlaritzak indarrean jarritako IKANOS proiektuak bide ematen du nork bere gaitasun digitalen berri izateko. Bestalde, interesgarria da jakitea nondik abiatzen garen prestakuntza-jarduerak edota Sarean gauzatu behar diren bestelako proposamenak egin aurretik. Hala, bi bideak uztartzeari interesgarri iritzi genion, eta gauzatu egin zen IKANOS eta HABEren arteko elkarlaneko egitasmoa 2015eko azarotik 2016ko otsailera bitartean. Artikulu honetan, “gaitasun digitalak” moduko kontzeptuak argitu ondoren, IKANOSi buruzko zertzelada nagusiak emango dira, baita egindako lanaren eta emaitzen berri laburbildu ere.

Esan liteke irakurmena ikasprozesuaren muina dela eta estu-estu loturik dagoela idazmenarekin. Edonola ere, hausnartzea komeni da ea nahikoa egiten dugun ikaslea irakurle trebea izan dadin. Irakurmenak soinuarekin ere badu lotura. Izan ere, isilean egiten dena irakurtzeko modu bat baino ez da, ahots altuan ere irakur daiteke eta ez da umekeria; are gehiago, irakurle trebeak entzun egiten du testua. Ondorioz, ikasgelan tartea egin beharko zaie irakurtzeko bi modu horiei: isilari eta ozenari.

Nahiz eta sumatu berezko “musika” duela hizkuntza bakoitzak, euskaraz ez da asko landu prosodia deritzon esparrua, eta didaktikan badago hutsune hori betetzeko beharra, ahoskera edota tonua bigarren mailakotzat jo ohi diren arren; prosodia desegokiak ulermena oztopa dezake. Ondorioz, prosodia-gaitasuna azpimarratu eta landu behar da, ikasprozesuaren hasiera-hasieratik, errotik aldatuta ikasgelako dinamika. Ikuspegi horretatik abiatuta, zenbait jarduera praktiko proposatuko dira artikuluaren bukaeran.

2015eko abenduaren 3an plazaratu zen Irakasbil, irakasleei zuzenduriko HABEren atari berriaren beta bertsioa, behin-behinekoa alegia. Hilabete batzuetako ibilbidearen ondoren, 2016ko apirilean aurkeztu zen euskaltegiko ordezkarien aurrean; halaber, interesa adierazi duten bestelako eremuetako pertsonekin ere egin dira aurkezpenak. Aurkezpen horietan guztietan azaldutakoaren laburpen osatu bat jasoko da artikulu honetan.

Atariaren kokapen historikotik abiatuko gara, nondik gatozen alegia. Ikuspegia zabaltzeko, non gauden eta norantz goazen landuko da gero. Zer burutu nahiko genukeen azalduko da hurrengo atalean; bestela esanda, helburua, oinarriak eta ezaugarri nagusiak azalduko dira. Bukatzeko, e-Hizpide argitalpen berriaren nondik norakoak aurkeztuko dira eta Twitterren Irakasbilek duen presentziaren berri emango da.

Zail da irakaskuntzan dabilen norbait aurkitzea inoiz pentsatu ez duenik jainkoaren zigorra edo patuaren txantxa dela ikasle-talde jakin bat. Irakasle dabilenak badaki, batzuetan, ikasle-taldea heterogeneoa eta beldurgarria izateak egiten duela zail B1 azterketari aurre egitea, eta ez hainbeste hizkuntza-maila jakin horren berezko zailtasunak.

Eskolak ematen direnean, nahitaez hartu behar dira kontuan ikasgelaren barruan agertzen diren prozesu eta fenomeno batzuk, zerikusia dutenak pertsonen psikologiarekin, oro har, eta taldeen psikologiarekin, zehazki.

Artikulu honetan, online ikastaroetan komunikazio didaktikoak hartzen duen tokia aztertzeko bide bat erakutsi nahi dugu. Bi oinarri hartzen ditugu gure lanerako. Batetik, soziokonstruktibismoa, ikas-irakas eredu gisa. Ikaskuntza giza ekintzatzat hartzen dugu, eta, horretan oinarrituta, komunikazioa da ikasprozesuaren osagarri eta oinarri nagusienetako bat. Bestetik, online eremuetako komunikazioaren azterketarako, Garrison eta Anderson-en (2006) eredua hartu dugu oinarri. Autoreok proposatzen dituzten osagai sozial, kognitibo eta didaktikoak komunikazio-prozesuak aztertzeko tresna egokia izateaz gain, irakas-jardueraren gida ere izan daitezke.

Bukatzeko, eguneroko jardunari begirako prozedura batzuk zehaztuko ditugu, lagungarri gertatuko zaizkiolakoan eredu hau aurrera atera nahian dabilen irakasleari.

Artikuluak Zornotzako Barnetegiak —Azkue Fundazioarekin, Igerrak komunitatearekin eta Durangoko Azokarekin elkarlanean— Instagram sare sozialean burututako esperientzia didaktikoak batzen ditu.

Ekintza komunikatiboa irakaskuntzaren oinarri dugun honetan, Web 2.0ra egokitu beharra errealitate bihurtu zaigu. Barnetegiak Instagram hautatu du, Sarea eta didaktika uztartzen hasteko, nahiz eta beste sare sozial batzuetan ere badabilen; izan ere, aplikazio bertikala eta erraza izateaz gain, irudia oso lagungarria izan daiteke, zertarako-eta kontzeptuak ikasten, finkatzen eta zabaltzen laguntzeko.

Lehenengo ekimenean, esaera zaharrak zabaltzea izan da helburu nagusia; bigarrenean, berriz, kultura. Gure ustez, biak ere garrantzi handiko elementuak dira hizkuntzan; biak ere ezinbestekoak, komunikazioan oztoporik ez izateko; biak ere, beraz, landu eta zabaldu beharrekoak.

Irakasle izateak hainbat gaitasun eskuratzea eta garatzea dakar; ez baita nahikoa gaitasun komunikatibo ona izatea edota jaiotzetiko hiztuna izatea. Horrenbestez, guztiz gomendagarria da ikasgelan egiten den jarduna aztertzea, ikas-irakasprozesuan azaleratzen diren indarguneak eta ahulguneak ikusteko. Horrela, proposamen honen helburua da ikertzea ikasgelan ikasleekin izaten den interakzioan erabiltzen den diskurtsoa aztertzea.

Helduen euskalduntze-alfabetatzean irakasle, askotan sumatu dut gertuko toponimo bat ulertzeak ikaslearengan sortzen duen zirrara; esate baterako, betidanik ezagutu dituen “Jaizkibel” edota “Larrendi” toponimoen esanahia ulertzen duenean: halako dirdira begietan, halako ezustea, urteetan entzundako hitz arrotza bat-batean ulergarri bihurtzen zaionean. Horregatik, eta behin eta berriz errepikatzen dugulako ikasleekin erabiltzen dugun materialak motibagarria, interesgarria eta erabilgarria izan behar duela, toponimia eskolaratu beharra sumatu eta horren gaineko proposamena egingo dut artikulu honetan.