Bidaide

Ondoko lerroetan saiatuko naiz Bilboko HABE Euskaltegian aurrera daramatzagun ekintza batzuk azaltzen, eta hori egiteko komenigarri da asmo nagusiak zeintzuk ziren aurretik adieraztea.

Canadako pentsalariek badute axalez halako atsegintasun bat edukazio onezko gogortasun apurtxo batekin nahasirik. Horrelako bi pertsonekin hitz egitekoak gara. Beren Herria txiki izatearen korapilo eta nolakotasunak (Quebec herrialdea, lurrez agitz zabala izan arren, 400 milioi anglofonoz inguraturik dago) beren mugaz harantz ezagun izan daitezela nahi lukete. Baina beldurti xamar azaltzen dira harremanetan. Gehiegizko berriketari lekurik ez diote eman nahi.

Sor eta lor geratu ginen Quebec-en, Euskal Herritik hango egoera linguistikoa eta frantsesaren hizkuntz borroka aztertzera joan ginenok. Izan genuen, noski, horretarako arrazoirik. Gure harriduraren eragileen artean bada bat azpimarratu gabe gera ezin daitekeena: Quebec probintzian eta, maila apalago batean, Canada osoan frantses hizkuntza berreskuratzeko eta herria frantsesteko eraiki den burokrazia eta erakunde-sare erraldoia, alegia

1960. urteetan Canadako politika nagusia, ingelesa eta frantsesa neurri berean ezartzea izan da. Eta hona geroztik zer gertatu den: 1963an Canadako Gobernadore jeneralak: «Elebitasun eta kulturabitasunari buruzko Erregimenaren izeneko taldea» antolatu du, Laurendeau eta Dunton jaunak zuzendari. Bost urte ondoren, 10 liburuko «B.B. txostena» (rapport «Bilingüisme-biculturalisme ») argitaratu dute, gomendio asko emanez: bi herrien berdintasuna, bi hizkuntzen erabilera ikastetxetan, administrazioan, lantegietan eta halakoak.

Quebec-eko gaurko hizkuntz egoera, joera nagusiak edo gerorako plangintza ulertuko bada, 60. urteetara jo beharko dugu gutxienez, orduan hasi baitzen «iraultza baketsua». Bestalde Quebecek autonomia eta burujabetza berreskuratzeko prozesuaren esparruan sartu beharko genuke hizkuntzaren berreskuratze eta frantseste orokorra,

Mende honen erdi aldetik honantz Quebec-eko herria, bere hizkuntzaren egoeraz kezkatzen hasi zenean, frantses hizkuntzaren egoera politiko eta soziolinguistikoa zehatz-mehatz zertan zen jakin nahirik abiatu zen. Egia esan, kezka iturriak ez ziren alferrikakoak izan. Inguruan sumatzen zutena ez baitzen gutxiagorako: «Les francophones, comme leur langue, sont dominés et menacés dans leur existence; les correctifs qui reposent uniquement sur la bonne foi, la bonne volonté sont impuissants á enrayer le danger»

Kanada da Ipar Amerikako herrialderik zabalena: ia 10 milioi kilometro karratu, 25 milioi biztanle. Hauetatik 6 milioi frantsesdunak, besteak anglofonoak. Milioi bat Amerindio eta Inuit, 1867.eko Ipar Amerikako Aktak (A.A.N.B.) egitaratu zituen lurralde haiek politika aldetik: Kanada Commonwealth-ari loturik dago, beraz Ingalaterrako errege edo erregina da Estatuko buru.

Lan-bilduma baten aurrean gaude, berehalakoan zulo handi bat betetzera datorren liburu mardul baten aurrean, talde didaktikoaren lanaren lekuko eta, bestetik, euskaltegitakoaren adierazle eta garantia.